Reja: Ta’limda axborot texnologiyalari fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

Hujjat, hujjat aylanishi

. Axborot tizimi doirasida har qanday tashkilot hujjat va 

hujjat  aylanishi  ishiga  duch  keladi. 

Hujjat 

–  bu  ma’lum  bir  qoidaga  ko’ra 

rasmiylashtirilgan,  belgilangan  tartibda  tasdiqlangan  qog’oz,  ovoz  yoki  electron 

shakldagi  axborot  xabaridir. 

Hujjat  aylanishi  –

  hujjatlarni  yaratish,  izohlash,  uzatish, 

qabul qilish va arxivlashtirish, shuningdek ularning ijrosini nazorat qilish hamda ularni 

ruxsatsiz foydalanishdan himoyalash tizimidir. 

Axborot jihatlari

. Axborotni uchta asosiy jihatdan ko’rib chiqish mumkin, ya’ni, 

pragmatik,  semantik  va  sintaksis

  tomonidan.  Axborotni  aynan  shu  jihatlardan  ko’rib 

chiqish avtomatlashtirilgan axborot tizimini loyihalashtirishda muhim ahamiyatga ega.  

Pragmatik  jihat

  axborotlarni  amaliy  jihatdan  foydaligi,  iste’molchi  uchun  qanchalik 

qimmatli  ekanligi  va  qaror  qabul  qilishdagi  ahamiyati  nuqtai  nazaridan  ko’rib  chiqadi. 

Axborotni  pragmatik  o’rganish  boshqaruvning  turli  darajalarida  qarorlar  qabul  qilish 

uchun  zarur  bo’lgan  ko’rsatkichlar  tarkibini  aniqlash,  ko’rsatkichlar  va  hujjatlarning 

unifikasiyalashtirilgan tizimini ishlab chiqish imkonini beradi.  

Semantik  jihat

  axborotlarni  o’rganishda  axborotning  mohiyatini  ochish  va  uning 

elementlarining  mazmunan  ahamiyati  o’rtasidagi  munosabatlarni  ko’rsatish  imkonini 

beradi.  Ushbu  jihat axborot qismlari o’rtasidagi  bog’liqliklarni ko’rib chiqadi.  Mazkur 

darajada  axborot  majmuining  tashkil  bo’lish  qonuniyatlari  (rekvizitlardan 

ko’rsatkichlar,  ko’rsatkichlardan  hujjatlar    shakllantirish)  tadqiq  etiladi.  Axborotning 

miqdoriy  bahosi  ushbu  darajada  axborotning  shakllanish  jarayonini  bayon  etish, 

hujjatlar  harakatlanishining  oqilona  yo’nalishini  hamda    ularni  qayta  ishlashning 

texnologik  variantini  tanlash  imkonini  beradi.  Xullas,  axborotni  turli  jihatlarida 

o’rganish  ularning  tartibi  va  tarkibini,  paydo  bo’lish  qonuniyatini,  hajm,  vaqt  va  sifat 

jihatidan tavsifi (to’liqligi,  shonchligi, eskirmaganligini), aniqlash, shuningdek axborot 

olish, qayta ishlash, himoya  qilish imkonini beradi.