Режа. Саноат ва маиший чиқиндилар

Маиший чиқиндилар таркибидан қоғоз, полиэтилен, шиша, метал, пластмасса, резиналар, темир бўёқ банкалари ажратиб олиниб қайта ишлаш корхоналарига янгидан маҳсулот ҳолатига айлантириш учун юборилмоқда.

• Маиший чиқиндилар таркибидан қоғоз, полиэтилен, шиша, метал, пластмасса, резиналар, темир бўёқ банкалари ажратиб олиниб қайта ишлаш корхоналарига янгидан маҳсулот ҳолатига айлантириш учун юборилмоқда.
• Табиатни муҳофаза қилиш ташаббуси билан таркибида симоб бўлган лампаларни қайта ишлашга ихтисослаштирилган корхона ташкил этилиб у корхона йилига 35000-40000 лампани қайта ишлаб, улар таркибидаги 99,5 % симобни ажратиб олмоқда.
• Республикамиз бўйича ҳар йили тўпланадиган чиқиндиларни 20% дан ортиқроғи қайта ишлаш корхоналарига юборилиб улардан маҳсулотлар ишлаб чиқарилиб халқ хўжалигининг турли тармоқларида ишлатилмоқда.
• Шу билан бир қаторда республикамизда радиактив чиқиндиларни назорат қилиш ишлари олиб борилмоқда. Тошкент, Андижон, Навоий, Самарқанд ва Қорақалпоғистонни баъзи ҳудудларида радиометрик тешкиришлар ўтказилиб келинмоқда.

Тож жинсларини қазиб олиш ва қайта ишлашда улкан чиқиндилар ҳосил бўлмоқда, улардан, айниқса, уранни ажратиб олингандан кейинги қолдиқларида қолган радиактив моддалар яқинда яшовчи аҳолиларга ҳам ўзининг салбий таъсирини кўрсатади.

• Тож жинсларини қазиб олиш ва қайта ишлашда улкан чиқиндилар ҳосил бўлмоқда, улардан, айниқса, уранни ажратиб олингандан кейинги қолдиқларида қолган радиактив моддалар яқинда яшовчи аҳолиларга ҳам ўзининг салбий таъсирини кўрсатади.
• Масалан, Зарафшон дарёси чап қирғоғида, Навоий шаҳри яқинида жойлашган гидрометаллургия заводлари чиқиндиларини сақлаш омборхо-наси 630 гектар бўлиб атрофидаги дамба баландлиги 15 метрга етади. Бу омбор 1964 йилдан бошлаб фойдаланиб келинади. Ҳозирда омборда 60000 тоннадан ортиқ чиқинди бўлиб, у чиқиндилар Учқудуқ, Сирғали, Собир сой ва бошқа конларда уран рудасини қайта ишлашда чиққан чиқиндиларни тўпланиши ҳисобига йиғилган.
• Бундай чиқиндилар сувга сингиб бориши ва уларнинг ер ости сувларига тушиши кузатилади, бу эса 1,5 км кенгликдаги майдонда минерализация 2-3 баробар ошишига, SО4, CL, Fe, Се, Мn миқдорининг ортишига олиб келади. Ўзбекистонни шимолий-ғарбида Учқудуқ шаҳрида уран рудаси омборлари жойлашган бўлиб, ундаги чиқиндилар ҳажми 3 млн тоннани ташкил этади.
• Бу юқоридаги чиқиндихоналарда радиактив моддалар 300-500 мкр/соат дозада нурланиш тарқатиб туради. Тошкент вилояти Оҳангарон тумани ҳудудида руда майдони конида қайта ишланган радиактив чиқиндилар майдони 50 км2 жойни эғаллайди. Бу майдонда гамма-нурланиш 200-1500 мкр/соатни ташкил этади.