Режа: Ўрта асрларда Европа мамлакатлари давлати ва ҳуқуқига умумий тавсифи

Феодалларга қарам кишилар сервлар ва вилланларга бўлинган. Сервларнинг ҳуқуқий ҳолати аниқ белгилаб қўйилмаганди. Уларни ер билан бирга ва ерсиз сотиш мумкин эди. Сервлар жон соғлиги – шеваж, ҳар йиллик оброк тўлаш, баршчина ишларини бажариш, яъни ҳафтада уч кун ишлаб бериш мажбуриятларига эга эди
Вилланлар феодалга тегишли ерларни эркин ушлаб турувчилар ҳисобланган. Вилланлар сеньорга оброк – таль тўлаганлар. Бу ҳам одат ҳуқуқи билан белгиланарди. Лекин бу сервларга қараганда енгилроқ эди. Вилланлар пул билан ижара ҳақига ўхшаш ер рентаси – чинш ҳамда барча ҳосилдан бир қисмини тўлаб турганлар.
XI– XII асрларда шаҳарлар тез ўсиб, шаҳар аҳолиси алоҳида ҳуқуқий ҳолатга эга бўла борди. XII асрдан шаҳарларнинг алоҳида феодаллардан мустақиллиги учун, ўзини ўзи бошқариш ҳуқуқини қўлга киритиш учун кураши бошланиб кетади. Натижада қироллар кўмагида шаҳарлар махсус эркинлик хартияларини қўлга киритадилар¹⁵. IX– XIII асрларда Франциянинг давлат тузуми сеньорлик монархиясининг вужудга келиши ва ривожланиши билан боғлиқ эди. Унда сиёсий ҳокимият қирол ва турли даражадаги феодаллар ўртасида тақсимланган. Улар бир– бирига сюзеренитет– в
ЭСЛАБ ҚОЛИНГ! XII асрнинг охиригача қирол маъмуриятида сенешал асосий рол ўйнаган. У қирол саройининг бошлиғи ҳисобланиб, армияга қўмондонлик қилар, давлат ҳужжатларини имзолар эди. Кейинчалик бу мансаб тугатилган. Ҳарбий ишларда сенешалдан кейин коннетабл – қирол отлиқ аскарларининг бошлиғи турган. Унинг ёрдамчиси маршал, XIII асрдан бошлаб қироллик адмирали ҳисобланган. Қирол хазиначиси давлат архиви ва хазинага бошчилик қилган. Унга камергер ёрдам берган. Xазиначининг функцияси XIII асрда қисқартирилган эди. Қироллик девонхонасига канцлер раҳбарлик қилиб, у қирол ҳужжатларини таҳрирдан ўтказиб, қиролга имзо учун тақдим этган, уларга муҳр қўйган.

ассалитет муносабатлари билан боғлиқ эди.
Қирол вассаллари йиғини –