Reja: reja: Ovqatni og`iz boshlig’ida hazm bo’lishi

Mavzu: Ovqat hazm qilish organlarining yoshga xos xususiyatlari.

REJA:

REJA:

1. Ovqatni og`iz boshlig’ida hazm bo’lishi.

2. Tishlar, ularning tuzilishi va gigiyenasi.

3. Me’da va ichaklarda ovqat hazm bo`lishining yoshga xos xususiyatlari.

4. Me’da osti bezi va jigarning ovqat hazm qilishdagi ahamiyati.

Tayanch so`z va iboralar: vorsinkalar, kardial, pilorik, koronka, dentin, emal, serroz.

Odam yoki har bir tirik organizm o’zining o’sishi, rivojlanishi va yashashi uchun doimiy ravishda ovqat hazm qilish orqanlari orqali ovqat iste’mol qilib turadi. Odamning hazm qilishi kanali 8-10 m. uzunlikda bo`lib, dеvori uch qavatdan: ichki shilliq, o`rta-muskul, tashqi-sеroz qavatlaridan tuzilgan.

Ovqatni parchalanishi.

• Ovqatning og’iz bo’shlig’ida tishlar yordamida, meda va ichaklarning mayatniksimon hamda peristaltik harakati natijasida maydalanishi mexanik yoki fizik o’zgarish deb ataladi.

Ovqat tarkibidagi oqsil, yog’, uglevodlarni fermentlar ta’sirida parchalanishi kimyoviy o’zgarish deb ataladi. Bu fermentlar til osti, jag’ osti, quloq oldi, me’da va ichaklarning shilliq qavati ostida joylashgan bezlardan hamda me’da osti bezidan ishlab chiqariladi.

Ovqat hazm qilish organlariga:

• og’iz bo’shlig’i va undagi organlar, halqum, qizilo’ngach, me’da, o’n ikki barmoqli ichak,ingichka va yo’g’on ichaklar hamda me’da osti bezi, jigar kabi organlardan tashkil topgan. Ularning ish faoliyati markazi uzunchoq miyada bo’lib, markaziy nerv sistemasi tomonidan boshqariladi.
• lablar yuqori pasrki lablar muskullardan iborat bo’lib, ular og’izning kirish qismini hosil qiladi.
• og’iz bo’shlig’ida tishlar, til va so’lak bezlarining kanalchalari joylashgan.

Tishlar, ularning tuzilishi va gigiyenasi.

• Tishlar ikki xil bo’ladi: sut tishlari 20 ta doimiy tishlar 32 ta. Bola 6-8 oylik bo'lganda sut tishlar chiqa boshlaydi. Dastlab kurak tishlar, so'ng qoziq, kichik oziq tishlar chiqadi. Sut tishlar 7 yoshdan boshlab tushib, ularning o'rniga doimiy tishlar chiqa boshlaydi. 7 yoshda 1-katta oziq tish, 8 yoshda 1-kurak tish, 9 yoshda 2-kurak tish, 10 yoshda 1-kichik oziq tish, 13-16 yoshda katta oziq tish, 11-15 yoshda 2-oziq tish, 18-30 yoshda 3-oziq tishlar chiqadi.