Reja: Qiyosiy pedagogika fanining maqsad va vazifalari

qator g’arb mamlakatlarining maktablari bilan bevosita tanishdi. 1896 

yilda  “Ta’lim  ahborotnomasi”  jurnalida  “Amerika  maktabi  rus 

maktabidan  nimasi  bilan  farqlanadi”  degan  umumiy  nom  ostida 

maqolalar seriyasini e’lon qildi.  

1902  yilda  “Amerika  maktabi.  Amerika  pedagogikasimetodlari 

ocherklari”  asari  nashr  qilindi.  1917  yilda  “Xalq  maorifi  vazirligi 

jurnali”  sahifalaridan  uning  “Frantsiya,  Germaniya,  Angliya,  va 

AQSHda maktab boshqaruvi tizimining qiyosiy ocherki” nomli mufasal 

asari  joy  oldi.  YAnjul  Amerika  maktabi  va  pedagogikasini  ruslar 

davrida  ham  o’rganishda  davom  etdi.  1925  yilda  uning  “Amerika 

---

 

 

maktablarida  loyihalar  metodi  amaliyoti”  kitobi  nashr  qilindi.  1926 

yilda  esa  “AQSH  pedagogikasida  faoliyatning  ilmiy  tashkil  qiliniShi,” 

1927  yilda  “AQSHda  maktab  ishlarini  tashkil  qilishda  eng  Yangi 

oqimlari”  kitoblari  dunyo  yuzini  ko’rdi.  XX    asr  boshlarida  mashhur 

g’arb  pedogoglari  –  G.Kershenshteyner,  P.Natorpa,  D.Diyu  asarlari 

uzluksiz  rus  tiliga  tarjima  qilinib,  Moskva  va  Peterburg  nashrlarida 

e’lon  qilindi.  Qiyosiy  pedogogika  tarihi  bilan  qiziquvchilarni  1900 

yilda  nashr  qilingan  rus  pedogogi  Kapnistning  Germaniyada  o’rta 

ta’lim tarihiga bag’ishlangan asari ham qiziqtiriShi tabiiy.  

Bu  asarda  gimnaziya  ta’limida  klassikizm  o’rniga  asosiy  e’tibor 

qaratiladi. Lekin mualif belgilangan mavzu doirasidan chiqib, aarning 

kirish  qismida  Xorijiy  maktab  va  pedogogikani  o’rganishning  milliy 

ta’lim  taraqqiyotidagi  muhim  ahamiyatini  asoslab  beradi.  U  Shunday 

yozadi:  “Insoniyat  tarihiy  rivojlaniShining  jihatlaridan  biri  sifatida 

ko’riluvchi  ta’lim  tarbiya  ishlarida  barcha  madaniy  mamlakatlar 

o’rtasida  merosiylik  va  aloqadorlik  bo’lishi  muqarar  hodisadir. 

---

 

 

Shuning  uchun  biz,  rus  Xalqi  ham,  barcha  milliy  xususiyatlarimizga 

qaramasdan, 

boshqa 

Xalqlarda 

maorif 

rivojlanish 

tarihini 

o’rganiShimiz  juda  muhim.  Shu  bilan  birga,  ularning  maktab  ishlari 

tashkil  qiliniShi,  bu  jarayonga  dovlatning  munosabati  va  ijtimoiy 

fikrlarning  bu  jarayonga  ta’sirini  o’rganiShimiz  kerak.  Lekin,  bizning 

fikrimizcha  bunday  o’rganish  mulohazasiz,  ko’r-ko’rona  ularni 

o’zlashtirish  maqsadida  amalga  oShirilmasligi  lozim.  Balki  o’zimizda 

mavjud  kuzatishlarning  tekShirish  uchun  Xorij  tajribasini  foydalanish 

imkoniyati 

yaratiShi; 

maktab 

tarbiyasi 

milliy 

xususiyatlarini 

shakllantirishda  munosib  tushunchalarni  to’g’ri  aniqlashda  yordam 

beriShi;  umum  qabul  qilingan  ilmiy  maktab  maqomini  olish  uchun 

jahon  madaniyati  yutiqlaridan  oqilona  foydalanishni  o’rgatish  lozim. 

Shuningdek,  maktab  masalarini  o’rganish,  boshqa  davlatlar  o’tib 

bo’lgan  sinov  tajribasi  va  tatqiqotlarini  qaytadan  takrorlash