Reja: Qiyosiy pedagogika fanining maqsad va vazifalari

to’g’risidagi  g’oyalariga  bot-bot  murojaat  qildilar.  Masalan,  1902 

yilda YAsnaya Polyanaga taniqli amerikalik pedagog va jamoat arbobi 

Jeyn  Adems  tashrif  buyurdi.  U  CHikagoda  setiment  deb  ataluvchi 

---

 

 

mukammal o’quv muassasiga asos solgan edi. Bu o’quv dargohi barcha 

yoshdagilar uchun hamisha ochiq edi. U erda ta’lim shakli va mazmuni 

o’zgaruvchanligi bilan farqli xususiyatlarga ega edi. Turfa hil saboqlar 

tinglovchilarning  muayyan  talablari  va  bevosita  qiziqishlari  asosida 

olib borilar edi. Tolstoy buni ma’qulladi. Unda o’zining insonparvarlik 

g’oyalarining  pedogogik  amaliyotda  amalga  oShiriliShiga  harakat 

qilinayotganini ko’rdi. 

1860 yilda ta’lim tizimini jadal isloh qilish zaruriyati va Rossiyada 

Yangi muhum omil – keng ijtimoiy – pedogogik harakat paydo bo’lishi 

natijasida  qiyosiy  tavsiflashga  ega  Xorijiy  ta’lim  haqida  qator 

maqolalar  chop  etildi.  Birgina  “Pedogogik  to’plam”  da  Shu 

mazmundagi  o’nlab  ishlar  nashr  qilindi.  Ular  orasidan  D.N. 

Semenovning “Germaniya va SHveytsariya bo’ylab pedogogik sayohat 

to’g’risi” da hisobot (1866), N.P Pomerantsevning “Nemis va Amerika 

maktablari” (1868), N.H.Vesselning “Prussiya, Avstriya, SHveytsariya 

va  Frantsiya  bilim  yurtlari  o’quv  tizimi”  kabilari  alohida  ta’kidlash 

---

 

 

mumkin.  Keyingi  o’n  yillikda  Shu  yo’nalishdagi  tadqiqot  ishlari  soni 

ortib  bordi.  G’arb  mamlakatlari  unversitetlari  va  maktablari 

to’g’risida  materiallar  “Boshlang’ich  maktab”,  “O’qutuvchi”, 

“Tarbiya  jurnali”,  “Xalq  maorifi  vazirligi  jurnali”  kabi  pedogogik 

jurnallarda  uzluksiz  e’lon  qilindi.  Shuningdek,  ijtimoiy-siyosiy  davriy 

nashrlarda  ham  Shu  mavzudagi  ishlar  salmog’i  ortdi.  Masalan,  Xalq 

ta’limiga  bag’ishlangan  maqolalar  va  kitoblarning  bibliografik 

ko’rsatgichida  1894  yilning  o’zidayoq  Xorij  yilning  o’zidayoq  Xorij 

muammosiga  tatbiq  qilingan  362  nomdagi  asar  mavjud  edi.  Bunday 

ko’rsatgich o’sha davrda hech qaysi davlatda qayd etilmagan edi. XX 

asr  boShida  Xorij  maktablari  va  pedogogikasi  to’g’risida  batafsil 

materiallar  “Rus  maktabi”,  “G’arbiya  ahborotnomasi”  kabi 

jurnallarda  bu  muammo  “G’arbning  eng  Yangi  pedagogik  oqimlari” 

deb nomlangan MAXSUS bo’limda yoritib kelingan. 

Yirik 

monografik 

ishlar 

paydo 

bo’ldi. 

P.G.Mijuevning 

“Frantsiyada  ta’lim”(1900),  “Amerikada  maktab  va  jamiyat”(1902), 

---

 

 

“Yevropa  va  Amerikada  zamonaviy  maktab”  kabi  asarlarida  g’arb 

mamlakatlarining  maktab  tizimiga  oid  qiziqarli  qiyosiy  tavsiflar 

keltirilgan.  Shuni  alohida  ta’kidlash  kerakki,  Mijuev  o’z  asarlarida 

o’sha  davr  uchun  Yangilik  hisoblangan  ta’limning  iqtisodiy 

samaradorligi  muammosini  tushuntirishga  harakat  qilgan.  Xorij 

pedogogikasini  o’rganishda  E.N.Yanjulning  salmoqli  hissasi  bor.  U