|
Bolg’alash yordamida egilishga cho’zilishga o’ralishga ishlovchi va ko’ndalang kesimi bo’yicha o’lchamlarida farq bo’lgan metal homashyolarni o’rganish
Reja:
1. Metallarni bolg‘alash
2. Bolg‘alash uskunalari haqida umumiy ma’lumot
3. Erkin bolg‘alashdagi asosiy operatsiyalar
Bolg‘alash uskunalari
Qizdirilgan metallni bolg‘a bolg‘alashning bolg‘a zarbi (yoki press bosmi) ta’sirida deformatsiyalash jarayoni erkin bolg‘alash deb ataladi. Bolg‘alash natijasida zarur shaklli pokovka olibgina qolmay, uning strukturasi, binobarin, xossasi ham yaxshilanadi. Shuning uchun og‘ir sharoitda ishlovchi mashina detallar zagotovkalari (tishli g‘ildiraklar, turbina rotorlari, disklari, vallari, shatullari) erkin bolg‘alash yo‘li bilan olinadi. Odatda, zagotovka sifatida og‘irligi 1 t gacha bo‘lgan ‘okovkalar uchun so‘rt prokat mahsulotlaridan, og‘rligi 2–3 t li ‘okovkalar uchun metal prokatlaridan va og‘irligi 200 t va undan ortiq bo‘lgan yirik ‘okovkalar olishda quymalardan foydalaniladi. ‘okovkalar kamdan kam dastaki, ko‘‘roq mashiyalarda bolg‘alash yo‘li bilan olinadi. Dastaki bolg‘alash usulining ish unumi haddan tashqari pastligi sababli undan, asosan, ta’mirlash ishlari, mayda ‘akovkalar olishdagina foydalaniladi. Mashinada bolg‘alash usuli ‘akovkalarini ko‘plab ishlab chiqarishda va katta pokovkalar olishda keng qo‘llaniladi.
Temirchilik sexlaridagi bolg‘alash uskunalarini asosiy va yordamchi uskunalariga bo‘lish mumkin. Asosiy uskunalarga bolg‘alar va presslab, yordamchi uskunalarga qaychilar, qizdirgich pechlar, zagotovkalarni bolg‘alashga uzatuvchi kranlar, kontovatellar, mani’ulyatorlar va boshqalar kiradi. Asosiy temirchilik uskunalarini quyidagi ko‘gsatkichlarga ajratiladi:
a) ish tezliglarga ko‘ra bolg‘alarga (vish= 7–8 m/sek) va ‘resslarga (vish= 0,1–0,3 m/sek);
b) energiya xiliga ko‘ra: bug‘ va elektr yuritmali (pnevmatik,ressorli va richagli) bolg‘alarga ajratiladi. Bug‘ bolg‘alari osongina siqilgan havoda ishlay oladi, shuning uchun ko‘pincha bug‘-havoda ishlovchi bolg‘alar deb yuritiladi;
d) bug‘ yoki siqilgan havoning bolg‘a porshiniga ta’siriga ko‘ra bir yoqlama yoki ikki yoqlama ishlaydigan bolg‘alarga bo‘linadi. Bir yoqlama ishlaydigan bolg‘alarda bug‘ yoki siqilgan havo tushivchi qismlarini faqat yuqoriga ko‘tarib beradi, ikki yoqlama ishlaydiganlari esa tushuvchi qismlarini ham ko‘taradi ham tushuvchi qismlar og‘irligiga qo‘shimcha ravshda bosim beradi.
e) staninasining konstruksiyasiga ko‘ra bug‘-havo bolg‘alari bir stoykali va ikki stoykali bo‘ladi. Bir stoykali bolg‘alarning tushuvchi qsmlari assalari 0,25 dan 1 t gacha bo‘lib kichkina ‘okovkalar, ikki stoykali bolg‘larning tushuvchi qismlari massalari 1 t dan 8 t gacha bo‘lib, yirik ‘okovkalarni olishga mo‘ljallangan. chizmada ikki stoykali bug‘-havo bolg‘asining tuzilishi sxematik tarzda keltirilgan.
7.4-chizma. Ikki stoykali bug‘-havo bolg‘asi sxemasi:
1 – silindr; 2 – stoyka; 3 – shtok; 4 – baba; 5 – ‘ona; 6 va 7 – bayok;
8 – shabot; 9 – ‘ona; 10 – zolotnik qutisi; 11 – sh’indel; 12 – tortqi;
13 – maxsus qurilma; 14 va 15 – dastalar; 16 – ‘lita; 17 – brus;
18 va 19 – ‘oydevor.
Sxemada ko‘rinib turibdiki, bolg‘aning asosiy qismi staninaning stoykalari (2) ga o‘rnatilgan silindr (1) hisoblanadi. Silindr porshiniga shtok (3) ulangan, shtokning pastki uchiga esa baba (4) mahkamlangan. Shtokning ishlash sharoiti juda og‘ir, shuning uchun ba’zan uning ishlash muddati 500 soatdan ortmaydi. Bunga ko‘‘incha, noto‘g‘ri ekssentrik zarblar sabab bo‘ladi. Baba staninaning yo‘naltiruvchilari bo‘ylab harakatlanadi. Ustki bayok (6) babaga ‘ona (5) yordamida mahkamlaydi. plita (16) bilan ‘oydevor (19) orasiga, shuningdek, shabot (8) bilan uning ‘oydevori (18)
orasiga zarbni yumshatish uchun qalinligi – 200 mm li yog‘och (yaxshisi dub) bruslar qo‘yiladi. Stoyankalar ‘oydevoriga anker boltlar yordamida mahkamlanadi. Bolg‘ani pastki muhrasining yuzasi poldan 740–750 mm balandlikda bo‘ladigan qilib o‘rnatiladi.
Bolg‘aning o‘ng tomonida qo‘l bilan boshqarish mexanizmi joylashgan. Pnevmatik bolg‘a shu mexanizim orqali boshqariladi
Do'stlaringiz bilan baham: |
