Reja: Metallarni bolg‘alash

Erkin bolg‘alashdagi asosiy operatsiyalar
Bolg‘lash yo‘li bilan olinadigan ‘okovkalani olish texnologik jarayonni ma’lum ketma-ketlikda bajariladigan operatsiyalar majmuidan iboratdir. Shuni ham qayd etish kerakki, birgina bolg‘lash operatsiyalardan tashqari pakovkani tayyorlash texnologik kartalarda qayd etiladi, unda zagotovkani bolg‘lashga tayyorlash operatsiyalari (qirqish, o‘lcham va sifatlarni kuzatish, qizdirish va boshqalar) ham kiradi.
Erkin bolg‘alash jarayonning asosiy operatsiyalariga quyidagilarni ko‘rsatish mumkin:
1. Cho‘ktirish – zagotovkaning ko‘ndalang kesimini bo‘yi hisobiga kattalashtirish.
2. Mahalliy cho‘ktirish – zagotovkaning bir qisminigina ko‘ndalang kesmini kattalashtirib, bo‘y o‘lchamlarini qisqartirish.
3. Cho‘kish – zagotovkaning uzunligini ko‘ndalang kesimi hisobiga uzaytirish.
4. Mahalliy cho‘zish – zagotovkaning ma’lum qisminigina cho‘zish. 
5. Yumaloqlash – zagotovkani aylantirib ketma-ket zarblash yoki
uni siqish yo‘li bilan doiraviy jism shakliga keltirish.
6. Qisman yumaloqlash – zagotovkani aylantirib ketma-ket zarblash yoki uni siqish yo‘li bilan bir qismini yumaloqlash.
7. Teshish – zagotovkaning bir qismini siqib chiqarish hisobiga
bo‘shli hosil qilish.
8. Teshikni kengaytirish – zagotovka bo‘shligi yoki teshigining
o‘lchamlarini kattalashtirish.
9. Bukish – zagotovkani zarb bilan bukish. 
10. Tekislash – zagotovka yuzasini zarb bilan ishlash yo‘li bilan
bir tekis qilish.
11. Kesish – metallning bir qismini ikkinchi qismidan kesib ajratish va boshqalar.
7.6-chizma. Asosiy bolg‘alash operatsiyalari sxemasi:
a – cho‘ktirish; b – cho‘zish; d – teshish; e – bukish; f – burash;
g – kesish; h – ‘ayvandlash.

7.7-chizma. Metallarning bolg‘alashda ishlatiladigan asboblar:
a – bolg‘acha; b – bosqon; d – sandon; e – ombirlar; f – silliqlagichlar;
g – qisqichlar; (1 – ustki; 2 – ostki), h – ‘odboykalar; (1 – ustki;
2 – ostki ), i – zubilolar.