Reja: Kirish. Xufyona iqtisodiyotmazmuniva uning kelib chiqishi sabablari. Xufyona iqtisodiyot turlarining tasnifi va uni baholashga nisbatan yondashuvlar. Xufyona iqtisodiyot faoliyatining oqibatlari

5. O’zbekistonda xufyona iqtisodiyot ko’lami va uni cheklashga qaratilgan chora-tadbirlar.
O’zbekistonda xufyona iqtisodiyotining ko'lami YaIMga nisbatan 40-50% orasida o'zgarib turadi. Bu haqda 2019-yil 17-sentyabr kuni Iqtisodiyot va sanoat vazirligida "O'zbekistondagi soya iqtisodiyoti: baholash, uning sabablari va uni kamaytirish yo'llari" mavzusida o'tkazilgan davra suhbati davomida ma'lum qilindi.
Tadbir Iqtisodiyot va sanoat vazirligi tomonidan BMT Taraqqiyot dasturining O'zbekistondagi vakolatxonasi va O'zbekiston Respublikasi Markaziy banki bilan hamkorlikda tashkil etildi.
Jahon bankining ma'lumotlariga ko'ra, xufyona iqtisodiyotning o'rtacha dunyo darajasi yalpi ichki mahsulotning 17,2 foizini tashkil qiladi, ammo bu ko'rsatkich turli mamlakatlarda farq qiladi. Masalan, eng past ko'rsatkich Shveytsariyada: 8,6%, Xitoyda - 12,9%, Rossiyada - 43,6%, eng yuqori ko'rsatkich - Boliviyada - 66,4%.
Tadbir davomida BMTRD maslahatchilari pul mablag'lari asosida O'zbekistonda soya iqtisodiyoti hajmini aniqlash bo'yicha o'tkazilgan tadqiqot natijalari, shuningdek, mamlakatning barcha hududlarida o'tkazilgan so'rovlar natijalari (700 dan ortiq korxona va 30 tadbirkor) bilan bo'lishdilar.
Davra suhbati ishtirokchilari o'rganish natijalarini, shuningdek respublikada xufyona iqtisodiyotni pasaytirish bo'yicha chora-tadbirlarning asosiy yo'nalishlarini muhokama qildilar va ularni takomillashtirish bo'yicha tavsiyalar berdilar.
Xufyona iqtisodiyoti muammosi nafaqat O'zbekiston uchun, balki dunyoning barcha mamlakatlari uchun dolzarb mavzudir. Hatto eng rivojlangan mamlakatlarda ham xufyona iqtisodiyot yalpi ichki mahsulotning kamida 7,5 foizini tashkil qiladi.
Bir qator xalqaro tashkilotlar O'zbekistonda xufyona iqtisodiyotini o'lchashga urinishgan. 2019-yilda O'zbekistondagi BMTTD tashabbusi bilan to'g'ridan-to'g'ri va bilvosita usullardan foydalangan holda O'zbekistonning soya iqtisodiyoti hajmini baholash bo'yicha tadqiqot o'tkazildi. Bevosita usul sanoat, mintaqa va individual kabi ob'ektlarni kuzatishga asoslangan, bilvosita usul esa makroiqtisodiy ko'rsatkichlarni o'rganish bilan farq qiladi. Tekshiruv shuni ko'rsatdiki, O'zbekistonning soya iqtisodiyoti hajmi YaIMga nisbatan 40% dan 50% gacha.