Reja: Kirish Egri chiziqli harakat va uning xossalari

Tekis tezlanuvchan aylanma harakat

Burchak  tezlanishi.  Burchak  tezlanishi  deb  burchak  tezlikdan 

olingan  birinchi  tartibli  hosiladek  aniqlanadigan  vektor  kattalikka 
aytiladi: Burchak tezlanishning yo'nalishi  burchak tezlik yotgan o‘q bilan 
mos  keladi.  Tezlanish  ortganda  l  va  ó  vektorlaming  yo‘nalishlari 
bir xil,  tezlanish  kamayganda esa qarama-qarshi  bo'ladi  
Burchak  tezlanishning o'rtacha  qiymatifoda yordamida topiladi.
Burchak tezlikning vaqt birligida o‘zgarishiga burchak tezlanish 
deyiladi.

Tezlanishning  tangensial  tashkil  etuvchisi  a,  ni  chiziqli  v  va 

burchak  tezlik  со orasidagi  v = Rw  bog'lanishdan  foydalanib  aniq- 
laymiz.  Bu  yerda  aylananing  radiusi  R —  o'zgarmas  kattalikdir:

XULOSA

Nuqtaning traektoriyasi deb, tanlangan sanoq sistemasiga nisbatan nuqta harakatida chiziladigan chiziqqa aytiladi.

Trayektoriyasi egri chiziqdan iborat bo‘lgan harakat egri chiziqli harakat deyiladi. Kuzatish boshlanganda egri chiziqli harakat qilayotgan moddiy nuqta trayektoriyaning A nuqtasidan o‘tayotgan bo‘lsin. Biror kichik Dt vaqt ichida kichik DS yoyni bosib V nuqtaga keladi.

Bu ifodadagi yig‘indining birinchi limitini markazga intilma tezlanish yoki normal tezlanish deb ataladi. Geometrik mulohazalar asosida normal tezlanishning moduli tezlik kvadratining trayektoriya ayni sohasining egrilik radiusiga (R) bo‘lgan nisbatiga tengligini aniqlash mumkin:

Tezlik grafigini chizish uchun absissa o‘qiga vaqtning, ordinata o‘qiga esa tezlikning qiymatini qo‘yamiz. Agar Vo = 0 bo‘lsa u holda tezlik grafigi koordinata boshidan o‘tgan to‘g‘ri chiziqdan iborat bo‘ladi. Vo ≠ 0 bo‘lganda esa tezlik grafigi ordinata o‘qida Vo ga teng kesmadan boshlanadi. 1,2-to‘g‘ri chiziqlar (a>0); 3 – to‘g‘ri chiziq tekis ( a<0 ) sekinlanuvchan harakatni, 4-to‘g‘ri chiziq esa (v-const ) to‘g‘ri chiziqli tekis harakatni ifodalaydi ( a=0 ).