Reja: Kirish Byudjet –soliq siyosatining mohiyati va usullari

Xulosa
Fiskal siyosat (byudjet-soliq siyosati) maqsadi iqtisodiy o’sish, baholarning barqaror darajasi, to’liq bandlik va to’lov balansi barqarorligini ta’minlashdan iborat. Bu maqsadlarga erishish uchun davlat xarajatlari va soliqlar bilan manipulyatsiya qilinadi.
Fiskal siyosatl cheklovchi yoki rag’batlantiruvchi turlarga bo’linadi. Rag’batlantiruvchi fiskal siyosat iqtisodiyotning pasayish davrida olib borilsa, cheklovchi fiskal siyosat iqtisodiyotda haddan ziyod talab tufayli inflyatsiya paydo bo’lgan sharoitda olib boriladi.
Fiskal siyosat tadbirlari qisqa va uzoq muddatda mul’tiplikator samarasi ta’siri ostida bo’ladi.
Davlat xarajatlari mul’tiplikatori iste’molga chegaralangan moyillik darajasi bilan to’g’ri bog’liqlikka, chegaraviy soliq stavkasi hamda iste’molga chegaralangan moyillik darajasi bilan teskari bog’liqlikka ega.
Iqtisodiy pasayish paytida byudjetning davriy taqchilligi, diskret fiskal siyosat natijasida esa tarkibiy taqchilligi yuzaga keladi. Byudjet taqchilligini moliyalashtirishning maqbul yo’li davlat qimmatli qog’ozlarni chiqarish va ularni sotish hisobiga qarz olishdir.
Respublikamizda o’tkazilayotgan byudjet-soliq siyosati iqtisodiyotga soliq yukini kamaytirish, soliqlarning rag’batlantiruvchi rolini kuchaytirish, barqaror iqtisodiy o’sishga shart-sharoit yaratish, yalpi talabni oshirish kabi maqsadlarga qaratilgan.
Pul-kredit siyosati takror ishlab chiqarish jarayonini tartibga solish maqsadida pul-kredit sohasidagi pul idoralari tomonidan amalga oshiriladigan o'zaro bog'liq chora-tadbirlar majmuidir. Pul-kredit siyosati byudjet siyosati bilan birgalikda iqtisodiyotni zamonaviy davlat tomonidan tartibga solishning asosini tashkil etadi.
Pul-kredit siyosatining maqsadi - pul muomalasi va kredit holatiga ta'sir ko'rsatish orqali iqtisodiyotni tartibga solish.
Pul-kredit siyosatining ikki turi mavjud: kengaytiruvchi va cheklovchi. Cheklov turi doirasida olib boriladigan tadbirlar pul bozorida operatsiyalarni amalga oshirish shartlarini kuchaytirish va kamaytirishga qaratilgan to'g'ridan-to'g'ri taqiq va cheklovlarni o'z ichiga oladi. Pul-kredit siyosatining kengaytiruvchi turi to'g'ridan-to'g'ri taqiq va cheklovlarni o'z ichiga olmaydi va pul bozoridagi operatsiyalar hajmini kengaytirishga va ularni amalga oshirish uchun qulay sharoit yaratishga qaratilgan.Pul-kredit siyosati sub'ektlarining belgilangan maqsadlarga erishish uchun pul-kredit siyosati ob'ektlariga ta'sir qilish usullari, vositalari to'plamidir. Kundalik pul-kredit siyosatini olib borish usuli taktik pul-kredit siyosati maqsadlari deb ham ataladi va bu tegishli vositalar yordamida amalga oshiriladi. Pul-kredit siyosati vositasi Markaziy bankning pul-kredit siyosati ob'ektlariga pul-kreditni tartibga solish organi sifatida ta'sir qilish vositasi, usuli sifatida tushuniladi.
Pul-kredit siyosati doirasida bevosita va bilvosita usullardan foydalaniladi.Pul-kredit siyosatini tartibga solish bo'yicha iqtisodiy chora-tadbirlarga Markaziy bankning ochiq bozordagi qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalari ham kiradi. Ochiq bozor siyosati deganda Markaziy bank tomonidan pul bozoriga ta'sir o'tkazish maqsadida davlat qimmatli qog'ozlarini sotishi va sotib olinishi tushuniladi. Ochiq bozor siyosatining asosiy vazifasi tijorat banklari tomonidan tegishli reaktsiyaga sabab bo'lishi uchun qimmatli qog'ozlarga talab va taklifni tartibga_solishdir.