Reja: Kirish. Asosiy qism

 


2. Asosiy qism.
Ma’lumki, o’rta yoshli va keksa kishilar yosh nuqtai nazaridan fiziologiyada 4 davrga bo’lib o’rganiladi:  

1. O’rta yoshli 45–59 yosh 

2. Keksalik 60–74 yosh 

3. Qarilik 75–90 yosh 

4. Uzoq umr ko’ruvchilar–90 va undan yuqori. 

 

Yoshning bu davrlari shartli bo’lib yoshga qarab organizmning morfologik, biokimyoviy va fiziologik xususiyatlari har xil bo’ladi. Shu sababli kishining biologik yoki taqvimiy yoshga to’g’ri kelmasligi mumkin, bazi kishilar yoshiga nisbatan keksaroq yoki teskarisicha bo’lishi ham mumkin. Har xil sotsial–iqtisodiy sharoitlar, optimal harakat rejimi, jismoniy mashqlar bilan muntazam shug’ullanib borish, maqsadli tibbiyot xizmati kishining biologik yoshini cho’zishi mumkin. 

Boshqa fikrlarga ko’ra organizmning keksarishiga sabab undagi qismlarning yeyilishidir, qanchalik organizm ko’p va tez ishlasa uning to’qimalari shunchalik tez  ado bo’ladi. Lekin bu fikr unchalik  to’g’ri emas chunki faol h’ayot kechirib, ko’p ishlaydigan olimlar bosh miya nerv hujayralarining boshqa kasbdagi kishilarga qaraganda ko’p ishlashiga qaramasdan uzoq yillar yashashi aniqlangan.  

  Uchinchi fikrga ko’ra har bir odam tug’ilganida uning malum «energiya zah’irasi» bo’ladi, uni ko’p sarflasa kam yashaydi, iqtisod qilib sarflasa uzoq vaqt yashaydi. Hozirgi kunga kelib bu g’oyalarning barchasi to’lig’icha to’g’ri emasligi isbotlangan. Keksarishda asosiy sabab hujayra tsitoplazmasi yangilanishining sekinlashib borishidir. Keksarib borgan sari organizimda dissimilyatsiya assimilyatsiyaga qaraganda kuchayib boradi. Keksarishda yana markaziy nerv tizimi va endokrin bezlarda bo’ladigan o’zgarishlar muh’im o’rin tutadi. Ayniqsa gipotalamusda kuzatiladigan nuqsonlar tufayli gipofiz ishi yaxshi boshqarilmay qoladi, natijada barcha ichki sekretsiya bezlari va nerv tizimi faoliyatida  kuzatiladigan boshqarish va muh’itga moslashish izdan chiqib kishi keksarish oqibatida o’z faoliyatini bir tekis seknilashtirmaydi, masalan, buyraklarda oksidlanish jarayonlari 11% ga kamayganda, yurak muskullarida bu ko’rsatgich 28%  jigarda esa 34%  ni tashkil qiladi.