Режа: Иқтисодиёт ва бозор. Бозордаги муваффақиятсизликлар ва ҳукумат органларининг роли

1-мавзу. ИҚТИСОДИЁТ, БОЗОР ВА ИҚТИСОДИЙ СИЁСАТ


РЕЖА:
1. Иқтисодиёт ва бозор. Бозордаги муваффақиятсизликлар ва ҳукумат органларининг роли.
2. Иқтисодий соҳани бошқариш ва тартибга солишнинг маъмурий ва иқтисодий усуллари ва воситалари.
3. Иқтисодий сиёсатнинг типологияси ва консепсияси


ИҚТИСОДИЙ СИЁСАТ — иқтисодиётни бошқариш, мамлакат мақсаддари, вазифалари, манфаатларига мувофиқ ҳолда иқтисодий жараёнларга муайян йўналиш бериш соҳасида давлат, ҳукумат фаолиятининг бош йўналиши, тадбирлари тизими; иқтисодиёт фани сохаларидан бири. Таркибий, инвестиция, молия-кредит, ижтимоий, ташқи иқтисодий фаолият, илмий-техника, солиқ, бюджет соҳалардаги сиёсатни қамрайди.
Конец формы


ИҚТИСОДИЙ ИСЛОҲОТЛАР — хўжалик юритиш тизимида, иқтисодиётни бошқаришда, иқтисодий сиёсатни амалга ошириш йўллари ва усулларида йирик қайта қуришлар, ўзгартиришлар самарадорлиги паст муайян иқтисодий тизимни такомиллаштириш ёки эски тизимдан янгисига ўтиш мақсадларида амалга оширилади.

Иқтисодий тизимнинг самарадорлиги қониқарсиз бўлган, иқтисодий тангликлар юз берган, иқтисодиёт кишиларнинг эҳтиёжларини етарли қондирмаган ҳолларда, мамлакат ўз тараққиётида бошқа мамлакатлардан орқада қолган шароитларда ўтказилади. Иқтисодий ислоҳотлар ларзаларсиз, аниқ мақсадлар кўзланган ҳолда, парламент қабул қилган қонунларга биноан ва давлат рахбарлигида ўтказилади.

Иқтисодий ислоҳотлар эволюцион ривожланишни таъминлайди. 20-а. Охири ва 21-а. Бошларидаги Иқтисодий ислоҳотлар умумбашарий бўлиб, деярли ҳамма мамлакатларда ўтказилди.

Бозор иқтисодиёти қарор топган мамлакатларда Иқтисодий ислоҳотлар иқтисодиётни эркинлаштиришга қаратилган бўлиб, давлатнинг иқтисодиётга аралашувини чеклаш, иқтисодиёт субъектлари мустақиллигини кучайтириш, монополиялар фаолиятини назорат қилиш, эркин нархларга йўл бериш, хуллас бозор механизмининг тўлароқ амал қилишига шароит яратиб беришга қаратилди.

Янгидан мустақил бўлган ёш мамлакатларда (собиқ социалистик мамлакатлар ва СССР таркибидаги республикалар) Иқтисодий ислоҳотлар 2 йўналишда борди: