Режа: Қирқувчи асбоблар материалларига қўйилган талаблар

11.Мавзу. Кесувчи асбоблар учун ишлатиладиган пўлатлар.
режа:

1. 
   Қирқувчи асбоблар материалларига қўйилган талаблар.
   
2. 
   Кескич материаллари ва уларнинг физика-механикавий хоссалари.
   
3. 
   Асбобсозлик углеродли пўлатлари
   
4. 
   Легирланган асбобсозлик пўлатлари
   
5. 
   Тезкесар пўлатлар
   
6. 
   Штамп пўлатлари.
   
7. 
   Ⱪизийдиган штамплар пўлатлари
   

Асбобсозлик пўлатлари деганда, кўпинча, қирқиб ишлаш асбоблари пўлатлари тушунилади. Вахоланки, бу гурухга ўлчов асбоблари ва штамплар учун ишлатиладиган пўлатлар хам киради. Бу пўлатлар ўзига хос оғир шароитда ишлайди. Айниқса металл қирқувчи кескич материаллари катта босим остида, юқори хароратда, хар хил ташқи мухит таъсирида, шиддат билан ишқаланиб ейилиш шароитида ишлайди. Тез кесар пўлатдан ясалган токарлик кескичини бир турғунлик даврида (бир чархлаш билан иккинчи чархлаш орасидаги вақт) кескич олдинги юзасидан 8 км узунликдаги қиринди сирпаниб ўтади. Штамплар бундан оғир шароитда ишлайди.

11.1 Қирқувчи асбоблар материалларига қўйилган талаблар.
Ⱪуйидаги асосий талаблар қўйилади
1.Етарли даражадаги юқори қаттиқлик. Бу қаттиқлик ишланаётган материал қаттиқлигидан анча катта бўлиши лозим.
2.Кесувчи асбобни қирқиш тиғи мустахкам бўлиши керак. Кескични олдинги юзасига катта босим таъсир қилади, бир неча юз килограммдан бир неча тоннагача. Бу босим қирқиш тиғини учига тўғри келади. Яна қизиғи шундаки, бу босим вақт бўйича ўзгарувчан чунки қийтим қатлами хар хиллиги хисобига куч хам ўзгариб туради.
3.Ишқаланиб ейилишга катта чидамлилик. Кескич олдинги юзасидан қиринди роторли эксковатори тишлари каби тирнаб ўтиб юзага ишқаланиб ейилади. Булар хаммаси юқори харорат остида ўтади.
4.Иссиққа бардош бўлиши лозим. Ⱪирқиш жараёнида кўп ва катта иссиқ чиқади. Углеродли асбобсозлик пўлатларни иссиққа бардошлиги 200-250ºС. Умуман олганда, пўлатни иссиққа бардошлилиги деб, уни қайси хароратгача қиздирилганда ўзини механик хоссаларини сақлаб туриш қобилиятига айтилади. Тез кесар пўлатлари учун у 600ºС га, қаттиқ қотишмалар учун 800-900-1000ºС га тенг.
5.Кескич материали ишланаётган материал билан бир-бирига ёпишқоқлиги иложи борича кам бўлиши лозим. Ёпишган хажм ўзидан кейинги келаётган оқим билан ўпириб олиб кетади-юлиб олади.
6.Иложи борича кескич материалини иссиқлик ўтказиш қобилияти юқори бўлиши керак. Кескич чўққисидаги иссиқлик тўпланиб қолса, чўққи ўта қизиб қирқиш қобилиятини йўқотади. (Ариқдаги сув тошган каби)