3-asosiy savolning bayoni.
O‘sib kelayotgan avlod tarbiyasi juda jiddiy jarayon bo‘lib, uni o‘tkinchi narsalarga bog‘liq qilib qo‘yish mumkin emas. Chunki uni tashkil etuvchi qoidalar inson tabiati va uning rivojlanishi haqidagi ob’ektiv ma’lumotlarga ziddir. Mustahkam, kuchli, ta’sirchan tarbiya tizimini faqatgina pedagogika fanida o‘rnatilgan ob’ektiv asoslar va amaliyotda tasdiqlangan qoidalar yordamida rivojlantirish mumkin. Bu, albatta, innovatsion pedagogika hamda gumanistik (insonparvarlik) pedagogikalar bilan bog‘liqdir. Insonpar-varlik lotincha «hunmanus» so‘zidan olingan bo‘lib, «insoniy» degan ma’noni anglatadi.
Insonparvarlik – inson qadriyatlari, erkinliklari, baxtga bo‘lgan huquqini, qobiliyatlarini rivojlanishi va namoyon bo‘lishini tan oladigan qarashlar tizimi. Gumanistik pedagogika, ko‘pincha, fanda innovatsiya deb ataladi. Bunga o‘quv-tarbiyaviy ta’sir etish natijalari va tizimning ichki qayta tashkil etilishi evaziga erishiladi. Gumanizm – insonning ma’naviy boyligi va yagona konsepsiyasidir. Bu konsepsiyaning asosiy maqsadi shaxs qadr-qimmatini himoya qilish, uning ijodiy erkinligini rivojlantirish, o‘z qobiliyatini namoyon etishdan iborat. Insonparvarlik pedagogikasi o‘z navbatida shaxsga qaratilgan. Uning belgilari:
ma’lumotlarni egallab olish va ma’lum doiradagi mahorat va ko‘nikmalarni yuzaga keltirish hamda ularning psixik, jismoniy, intellektual (aqliy) rivojlanishiga diqqatning qaratilishi;
ijodiy, erkin, mustaqil fikrlovchi barkamol shaxsni shakllantirish uchun har qanday hayotiy va o‘quv vaziyatlarda asosli qarorni tanlab qabul qila oladigan insonparvar fuqaroni yetishtirish;
o‘quv-tarbiya jarayonini muvaffaqiyatli qayta yo‘naltirishga erishish uchun kerakli tashkiliy shart-sharoitlar bilan ta’minlash. O‘quv-tarbiya jarayonini insonparvarlash-tirishda avtoritar (ko‘r-ko‘rona)likdan voz kechib, o‘quvchi va pedagog o‘rtasida haqiqiy insoniy munosabatlar o‘rnatish, shuningdek, shaxs tarbiyasiga qaratilgan pedagogikani tushunishdan iborat.3
Insonparvarlik tarbiyasining maqsadi har bir tarbiyalanuvchining munosabatlarini, o‘zlashtirish faoliyatini to‘la namoyon etib, haqiqiy mustaqil, izlanuvchan, erkin shaxs qilib yetishtirishdan iborat. Tarbiya jarayonining insonparvarlik darajasi, shu jarayonda shaxs o‘zini namoyon eta olishi, o‘zidagi hamma tabiiy imkoniyatlarini ochib berishi, uning qobiliyati, ijodiy faoliyatini keng yoritishi uchun shart-sharoitlar yaratib berish maqsadga muvofiqdir. Ta’limning o‘ziga xos tomoni, u tarbiyani ijtimoiy hodisa sifatida shaxsning shakllanishini o‘ziga birlashtirib, ana shu asoslar yordamida pedagogik jarayonni to‘zadi, bu jarayon turli ta’lim-tarbiya konsepsiyalari, nazariyalari asosida loyihalash-tiriladi va ta’lim tizimi muassasalarida tatbiq etiladi. Ta’lim tushunchasi, bu umumiy va yaxlit sifat mazmunining bog‘lanishidir. Gumanistik pedagogika maktabi o‘quvchining moslashuvini va unga qulay sharoit yaratishni talab qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |