Режа: Инженерлик конструкциялари хакида умумий маълумотлар 2

Xrom «X», vanadiy «F»,volfram «V», molibden «M», titan «T», nikel «N»- bularning hammasi po’lat mustahkamligini oshiradi va ayrimlari plastik xususiyatini ham oshiradi.
Foydalanishda qo’yilgan talablarga ko’ra po’lat quyidagi uch guruhda tayyorlanadi:
A-mexanik xususiyatlar bo’yicha,
B-kimyoviy tarkibi bo’yicha,
V-mexanik xususiyatlari va kimyoviy tarkibi bo’yicha.
Po’lat eritish usuli: Marten pechlarida va konvektor usulida
Po’lat mustahkamligini oshirish: yuqori haroratda ishlov berish va legirlash.
Yuqori haroratda ishlov berishni asosiy turlari: toblash, normallash va bo’shatish.
Toblash po’latni 910 0Sdan yuqorigacha qizdirib keyin tezlik bilan sovitishdan iborat. Normallashda toblangan yoyma po’lat qaytadan austenit tuzilishi hosil bo’ladigan haroratgacha qizdirilib, keyin havoda sovitiladi.
Bo’shatish – bu po’latni austenitning o’zgarishlari haro-ratidan yuqori haroratgacha (2730S) qizdirib, keyin sovitish (havoda yoki suvda) dan iborat.
Зарарли аралашмалар
Фосфор
миқдори 0,045%дан ошса, паст ҳарорат таъсиридан пўлат мўртлиги кўпаяди
олтингугурт
миқдори 0,055% дан ортиши, пўлатда, қизиган вақтида, дарзлар ҳосил бўлишига олиб келади.
PO’LATNING STATIК YuК OSTIDA IShLAShI.
Po’lat asosan ferrit va perlit zarrachalardan iboratdir. Perlit zarrachalari mustahkamroq. Asosan ikki xil zarrachalardan iborat bo’lgan po’latning mustahkamligi, elastikligi va ishlash qobiliyati ularning nisbatlariga bog’liq. Monokristall temirning ishlashi.
Materiallar mustahkamligini oshirish uchun ikki xil yo’nalish bor:
-Кristall strukturadagi nuqsonlarni kamaytirish
-Ularni ideal strukturasiga yaqinlashtirish;
Yukning miqdori ortishi bilan kuchlanish muvaqqat qarshilikka «v» yaqinlashgan sari materialning eng zaif joyida cho’zilish deformasiyalari kuchayib, «bo’yin» hosil qiladi. Кuchlanish qiymati muvaqqat qarshilikka tenglashgandan so’ng (mustahkamlik chegarasi) «bo’yin» ingichkalashib boraveradi va namuna tezda uziladi.
E21000 kNsm2 – elastiklik (qayishqoqlik) moduli,
Rupoq – po’latning oquvchanlik bo’yicha normal qarshiligi,
Ripv – po’latning muvaqqat qarshiligi bo’yicha normal qarshiligi,
RuRupm –po’latning oquvchanligi bo’yicha hisobiy qarshiligi,
m – materialning ishonchlilik koeffisienti kuchlanish ta’sirida po’latning mexanik xususiyatlari o’zgaruvchanligini hisobga oladi:
m1,025 . . . 1,15 bo’ladi.
RuRunm – po’latni muvaqqat qarshiligi bo’yicha hisobiy qarshi-ligi.