Режа I. Кириш ҳамду сано II. Ассий қисм а қуръони Карим нозил бўлишининг бошланиши. Б саҳобаларнинг тафсир қилиш усуллари. В саҳобалардан чиққан муфассирлар. Г оятларнинг тушиш сабаблари. III. Хулоса IV. Фойдаланган манбаълар 1 кириш

« Улар: «Парвардигоро, бизлар ўз жонимизга жабр-зулм килдик. Агар бизларни мағфират ва раҳм қилмасанг, шубҳасиз, зиён кўрувчилардан бўлиб қорлурмиз, дедилар» - тафсир қилиб беради ва Одам Аллохдан қабул қилиб олган калималар истиғфор дуоси эканлиги маълум бўлади.
«Анъом» сурасининг 103- ояти

لاَّ تُدْرِكُهُ الأَبْصَارُ

“Кўзлар (Аллоҳга ) ета олмайди” нинг маъносини. Қиёмат” сурасининг

وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ نَّاضِرَة إِلَى رَبِّهَا نَاظِرَةٌ

“У кунда (мўминларнинг) юзлари яшнаб, Павардигорларига боқиб тургувчидир» - ояти каримаси тафсир қилади.

2.Мутлақ маъноми оятни муқайяд оят билан, умуми маъноли оятни хусусий маъноли оят билан тафси қилиняди. Масалан: «Моида» сурасининг 6-оятида, таҳорат олиш хақида шундай дейилган:

فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ

“Юзларингизни ва кўлларингизни тирсаклари билан кўшиб ювинглар”.

Шу оятнинг давомида таяммум тўғрисида эса шундай дейилган:

فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ

«Юзларингизни ва кўлларингизни (покиза тупрок билан) масх, килинглар».
Ушбу масҳ оятида «тирсак билан» деган қайд йўқлиги учун оятнинг маъноси мужмалга айланган. Аммо таҳорат билан таяммумнинг ҳукми бир хил бўлгани учун, таҳорат ҳақидаги муқайяд оят таяммум ҳақидаги мужмал оятнинг маъносини тафсир қилади.
«Бақара» сурасининг 254-оятида Қиёматдаги танг аҳвол ҳамма учун умумий маънода тасвирланган:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ يَوْمٌ لاَّ بَيْعٌ فِيهِ وَلاَ خُلَّةٌ وَلاَ شَفَاعَةٌ وَالْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ

«Эй мўминлар, на олди-сотди, на ошна-оғайничилик, на оқлов (шафоат) бўлмайдиган кун келишидан илгари сизларга ризқ қилиб берган нарсаларимиздан инфок эҳсон килинглар»
Аллоҳ таоло мазкур ояги каримани «Зухруф» сурасининг 67-ояти билан шарҳлаб, хоссатан бир-бирларига дўст бўлган мутгақийларнинг дўстлиги Қиёматда ҳам фойда беришини айтади:

الْأَخِلَّاء يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِينَ