Reja: Hújdan erkinligi túsinigi. Xalıqaralıq normativ hújjetlerde hújdan erkinligi



Download 35,06 Kb.
bet4/5
Sana13.11.2022
Hajmi35,06 Kb.
#864869
1   2   3   4   5
Bog'liq
15. Lekciya. 3 kurs.kk.

Xalıq aralıq terrorizm. Xalıq aralıq terrorizm tu’sinigi ma’mleketler, xalıq aralıq sho’lkemler, siyasiy partiyalar ha’m ha’reketlerdi turaqsızlastırıwg’a qaratılg’an siyasiy qoparıwshılıq is-ha’reketlerin an’latadı. Ol ayırım siyasiy g’ayratkerlerdi o’ltiriw yaki olarg’a qastıyanlıq etiw arqalı xalıq aralıq ja’miyetlik-siyasiy jan’g’ırıq beretug’ın buzg’ınshı siyasiy ha’reketlerdi bayan etiw ushın da isletiledi.
Terrorshılıq ha’reketlerdin’:
-xalıq aralıq huqıq qorg’awındag’ı obekt yamasa subektlerge qarsı qaratılg’anı:
-g’a’rezsiz ma’mleketler shegarasın buzıw arqalı a’melge asırılıwı:
-ag’zaları eki yamasa onnan da artıq ma’mleket puqaralarınan, sonın’ ishinde jallanba shaxslardan bolg’an ekstremistlik toparlar ta’repinen isleniwi
-ekstremistlik toparlar quramında qoparıwshılıq ha’reketleri boyınsha sırt el instruktorlarının’ bolıwı
-ekstremistlik topar ag’zalarının’ basqa ma’mleketler aymag’ında sho’lkemlestirilgen arnawlı lagerlerde tayarlıq ko’riwi
-tayarlıq ko’riw ha’m qoparıwshılıqtı islewde sırt eller ha’m ekstremistlik birlespeler ja’rdeminen, xalıq aralıq tu’s alg’an nızamsız qural-jaraq sawdası ha’m narkobiznesten kelip tu’setug’ın finans dereklerinen paydalanıwı onın’ xalıq aralıq terrorshılıq topılısı ekenin ko’rsetetug’ın tiykarg’ı belgileri bolıp esaplanadı.
Belgili bir ma’mleket aymag’ında islengen terrorshılıq topılısında anıqlang’an ol yaki bul belgilerinin’ bolıwı og’an xalıq aralıq status beriliwine ha’m sonnan kelip shıg’ıp, og’an sa’ykes sharalar ko’riliwine alıp keledi.
Terrorizmnin’ finanslıq derekleri. Ha’zirgi zaman terrorizmi ha’r qıylı finans dereklerinen azıqlanıw esabınan is-ha’reket ko’lemin ken’eytiwge, materiallıq-texnikalıq bazasın bekkemlewge ha’reket etpekte. Bunda sha’rtli ra’wishte ishki ha’m sırtqı dereklerdi ajıratıw mu’mkin.
İshki derekler qatarına terrorshı sho’lkemlerdin’ ashıq, ra’smiy is ju’rgizetug’ın du’zilmelerinen kelip tu’setug’ın da’ramatların ha’m jınayıy jol menen tabılg’an ha’m birlespe ag’zalarının’ vznos to’lewi esabınan alınatug’ın qarjılardı kirgiziw mu’mkin.
1999-jılı Qırg’ızstang’a bastırıp kirgen, o’zin «O’zbekstan islam ha’reketi» dep ataytug’ın sho’lkem a’skerleri so’ylesiw ju’rgiziw ushın kelgen wa’killerdi 50 mın’ dollar alıp, bosatıp jibergeni, 2003-jılı 27-martta «Shıg’ıs Tu’rkistan azatlıq sho’lkemi»ne tiyisli terrorshılar Qırg’ızstanda 19 qıtaylı sawdagerdi o’ltirip, olardın’ ko’p mug’dardag’ı pulların o’zlestirgeni bug’an mısal bola aladı.
Bunnan tısqarı, derlik barlıq ekstremistlik sho’lkemlerdin’ ag’zaları aylıq da’ramattın’ 5-20% ko’leminde ayma-ay vznos («baytulmal» yaki «taborro») to’leytug’ının da atap o’tiw lazım.
Qa’wender ma’mleketler, tu’rli diniy sho’lkemler ha’m ayırım shaxslar, sonday-aq Jaqın Shıg’ıs ha’m Batıs ma’mleketlerindegi geypara spets toparlar ta’repinen maqsetli jıynalatug’ın pullar terrorshı toparlardın’ sırtqı finans derekleri bolıp esaplanadı. Taraw qa’niygelerinin’ ha’m ayırım izertlewshilerdin’ pikirinshe, bu’gingi ku’nde is ju’rgizip atırg’an derlik 150 hu’kimetlik emes islam sho’lkemleri a’skeriy basqınshılıq a’meliyatların qarjılandırıwda gu’man qılınbaqta.
Terrorshı toparlarg’a ko’rsetilip atırg’an finanslıq ja’rdem ko’lemin bir g’ana g’a’rezsiz Ma’mleketler Doslıq Awqamı quramındag’ı ma’mleketler aymag’ında ha’reket etiwshi terrorshılıq sho’lkemlerge 60 qa jaqın diniy sho’lkemler, 100 ge jaqın sırt el kompaniyaları ha’m onlap bankler qa’wenderlik etip atırg’anında da ko’riw mu’mkin.
O’z gezeginde, o’zin «O’zbekstan islam ha’reketi» dep atawshı sho’lkem de bir qatar qa’wenderler ta’repinen qollap-quwatlanadı. Qa’niygeler olardın’ qatarına «al-Kaida», «Musılman biradarlar», «Xizbullax», «XAMAS» sıyaqlı terrorshı toparlardı kirgizedi.
Terrorshı toparlar ha’zirgi ku’nde o’zlerinin’ finanslıq derekleri menen bank sistemasının’ mu’mkinshiliklerinen ha’m zamanago’y texnologiyalardan paydalanıp, quramalı baylanıs sistemasın qa’liplestiriwge ha’reket etpekte. Na’tiyjede usı dereklerdi anıqlaw ha’m joq qılıw barg’an sayın qıyınlasıp barmaqta. Atap aytqanda, ayırım mag’lıwmatlar boyınsha, 2001-jılı 11-sentyabr waqıyalarınan keyin 2003-jıldın’ noyabrine shekem 148 ma’mlekettegi 300 den aslam sho’lkemlerge tiyisli 1400 bank esap beti «muzlatıldı». Bunnan terrorshı toparlar 200 million dollar zıyan ko’rgenine qaramastan, o’zinin’ finans derekleri mene jan’a baylanıslardı qa’liplestiriw esabınan a’skeriy mu’mkinshiklerin qayta tiklep alıwg’a umtılmaqta.
Terrorizmnin’ finans dereklerin saplastırıwg’a xalıq aralıq ko’lemde ayırıqsha a’hmiyet berilmekte. Du’nyanın’ ko’pshilik ma’mleketleri, sonın’ ishinde O’zbekstanda da terrorizmdi qarjılandırıwg’a qarsı gu’res haqqında arnawlı nızamlar qabıl etilgen. Bul bag’dar xalıq aralıq sho’lkemlerdin’ de dıqqat orayında turg’an wazıypalardan bolıp esaplanadı. Atap aytqanda, keyingi jıllarda Usama Ben Laden ha’m basqa terrorshı shaxslar ja’ne sho’lkemlerge tiyisli ja’ha’n banklerindegi esap betlerin «qamaqqa alıw» g’a bag’ıshlang’an BMSh Qa’wipsizlik Ken’esinin’ 1333, 1390 ha’m 1455-sanlı qararları qabıllanıp, olar derlik barlıq ma’mleketler ta’repinen orınlanbaqta.

Download 35,06 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish