|
12 burjning eski turkiycha, arabcha, о`zbekcha nomlari. | | | | | | | | | | | - 22 mart – 21 aprel
- 22 aprel – 21 may
- 22 may – 21 iyun
| | | - Kuchuk
- Arslon
- Bukboy boshi
| | - Qisqichbaqa
- Arslon
- Boshoq
| - 22 iyun – 21 iyul
- 22 iyul – 21 avgust
- 22 avgust – 21 sentabr
| | | | | | - 22 sentabr – 21 oqtabr
- 22 oqtabr – 21 noyabr
- 22 noyabr – 21 dekabr
| | | | | - Tog` echkisi
- Qovg`a
- Baliq
| - 22 dekabr – 21 yanvar
- 22 yanvar – 21 fevral
- 22 fevral – 21 mart
| - Hijriy shamsiy yil hisobidan dehqonchilik, chorvachilik, umuman xо`jalik yuritish, kundalik, mavsumiy, amaliy tadbirlarni rejalashtirish, ishlarni vaqt – fursati, kezi, mavsumiga qarab asosli va tо`g`ri yо`lga qо`yish amallarida foydalaniladi.
- Musulmonlar yil hisobiga e`tibor berganligimizning yana bir sababi mamla- katimiz kutubxonalarida 20 mingdan ortiq turli fanlarga oid kо`lyozma, bitiklar saqlanib, ularda kо`rsatilgan sanalar, yillar biz о`ylaymizki, Hijriy yil hisobida qayd etilgan. XX asrning 20-yillariga qadar Markaziy Osiyoda shu hisob davlat ishlarida ham amal qilgan. О`z о`tmishi bilan qiziqqan har bir inson bularni bilishi kerak.
- Hijriy yil hisoblari.
- Mustaqilligimiz sharofati-yu, ajdodlarimiz merosiga an`anaviy xurmat tufayli madaniy yodgorliklarimizni о`rganishga kiziqish ortib boryapti. Moziydagi shoir va mutafakkirlarimiz asarlari yoshlarni odobli va xalol qilib tarbiyalashda, madaniyatimiz taraqqiyotini ildamlashda hali kо`p xizmat qila olishi shubxasiz.
- Ma`lumki, eski о`zbek yozuvi hozirgi yozuvdan farq qilishidan tashqari avval kо`llangan kalendar-hijriy yil hisobi hozirgi Grigoriy kalendariga asoslangan milodiy yil hisobidan boshqa edi. Grigoriy kalendari asosida quyosh yili – yer quyosh atrofida bir marta tо`la aylanib chiqishh davri bir yil degan kelishuv yotadi. Quyosh yili taxminan 365 kun, aniqroq olganda 365,2422 kundan iborat. XX asr boshlarigacha bizda qо`llanib kelingan kalendar esa oy yiliga – oy yer atrofida 12 marta aylanib chiqishi davrini bir yil qabul qilishga asoslandi. U taxminan 354 kun aniqrogi 354,3671 kundan iborat. Bundan tashqari Hijriy yil hisobining boshi milodiy 622-yilning 16-iyuliga tо`gri keladi.
- Tabiiy eski о`zbek yozuvidagi kitoblarda barcha sanalar faqat Hijriyda berilgan.
- О`quvchilarimiz xhkmiga yil aylantirishning yanada osonroq variantini havola qilamiz.
- Yil aylantirishning yanada osonroq variantini havola qilamiz.
- Masalan Hijriy qamariy 1433- yilni milodiyga aylantirish. Bu uch amal bilan bajariladi:
- 1.Hijriy qamariy 1433 yilga 622 qо`shiladi, 1433+622=2055.
- 2. Hijriy qamariy 1433 yil 33 ga bо`linadi, 1433:33= 43.
- 3.Birinchi amal natijasidan (2055) ikkinchi amal natijasi (43) olib tashlanadi,2055-43=2012. Chiqqan natija 2012 milodiy yil.
- Milodiy 2012 yilni hijriy qamariyga aylantirish.
- 1.Milodiy yildan (2012) 622 ayiriladi, 2012-622=1390
- 2.Birinchi amaldan chiqqan (1390) natija 32 ga bо`linadi, 1390:32=43
- 3.Ikkala amal natijasi kо`shiladi, 1390+43=1433 yil hijriy qamariy yil.
- Masalan 1390-hijriy shamsiy yilni milodiyga aylantirish.
- Hijriy yilga (1390) 622 qо`shiladi, 1390+622=2012. Demak hijriy shamsiy 1390 yil 2012 yilga tо`g`ri keladi.
- Milodiy 2012-yilni hijriy shamsiy yilga aylantirish. Buning uchun milodiy (2012) yildan 622 ni ayirish kerak, 2012-622=1390. Demak, 2012 milodiy yil 1390 Hijriy shamsiy yilga tо`gri keladi.
- 1433-Hijriy qamariy yilni Hijriy shamsiy yilga aylantirish.Hijriy qamariy yildan (1433) shu qamariy yilni 33 ga bо`lishdan chiqqan natija ayiriladi, 1433:33= 43; 1433-43=1390. Demak, 1433 Hijriy qamariy yil 1390 Hijriy shamsiy yilga tо`g`ri keladi.
- 1390-Hijriy shamsiy yilni qamariy yilga aylantirish.Hijriy shamsiy (1390) yilga shu yilni 32 ga bо`lishdan chiqqan natija qо`shiladi, 1390:32=43; 1390+43=1433. Demak,1390 Hijriy shamsiy yil 1433 Hijriy qamariy yilga tо`g`ri keladi.
- Biz hozir:2012 milodiy,1433 Hijriy qamariy,1390 hijriy shamsiy yilda yashamoqdamiz.
- Adabiyotlar ro`yxati:
-
- Kаrimоv I.А.Yukcak ma`naviyat-engilmas kuch.T.,2008.
- Kаrimоv I.А.O`zbеkistоnning o`z istiqlоl vа tаrаqqiyot yo`li. T., 1992.
- Kаrimоv I.А.Tаrixiy xоtirаsiz kеlаjаk yo`q. T., 1998.
- Kаrimоv I.А.Jаhon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O`zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo`llari va choralari. T., 2009. va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi.T.,2010 .
- T.Choriyev. A.Do`stov. Xronologiya.T- "Yangi asr avlodi" -2003.
- Mustaqil О`zbekiston tarixi 3 kitob. T- " Sharq" – 2000.
- Sharqshunoslik. 2- son.T- 1991.
- Azimboy Sa `dullayev. Xorazm Ma `mиn Akademiyasi.Xiva-2000
- Al - Xorazmiy muzeyi. Urganch. 2001.
Do'stlaringiz bilan baham: |
