Reja: Hijriy qamariy yil. Hijriy shamsiy yil. Qamariy va Hijriy shamsiy yil hisoblari

Hijriy - qamariy kalendar oylari.

Oyning tartib raqami	Nomi	Kunlar soni
1	Muharram (Ashuro)	30
2	Safar	29
3	Rabi – al – avval	30
4	Rabi – as – soniy	29
5	Jumadul – avval	30
6	Jumadul – soniy	29
7	Rajab	30
8	Sha`bon (Bar`ot)	29
9	Ramazon (Rо`za)	30
10	Shaval (Xayit)	29
11	Zulka`da (Ora)	30
12	Zulxijja (Qurbon)	29/30

• www.arxiv.uz

• Sinodik oyning davomiyligi bilan kalendar yilini tenglashtirish uchun vaqti-vaqti bilan zulxijja oyig`a bir kun kо`shilib, 30 kunga yetkaziladi. Bunday yil kabisa deyiladi. (“Turk” va “Arab sikli”ni eslang).
• Hozir Hijriy qamariyning 1423 yili bо`lib, uning birinchi muharrami 2002 yilning 15 martidan boshlandi.
• Hijriy qamariy yil kabisa (355 kunlik), milodiy va Hijriy shamsiy yillar oddiy (365 kunlik) bо`lsa – oradagi farq 10 kun; har uchala yil ham kabisa bо`lsa (355 va 365 kunlik) oradagi farq 11 kun; Hijriy qamariy yil oddiy (354 kunlik), milodiy va Hijriy shamsiy yillar kabisa (366 kunlik) bо`lsa – oradagi farq 12 kunga teng bо`ladi.

• www.arxiv.uz

• Hijriy shamsiy yil. Shamsiy (shamsiya) sо`zi arabcha shams (un) – Quyosh sо`zidan olingan. Shamsiy yil hisobi Quyosh kalendari demakdir. Hijriy shamsiy yil davomiyligi Yerning Quyosh atrofida bir marta aylanib chiqishhiga ketgan vaqt bilan hisoblanib, bu vaqt 365 kun 5 soat 48 daqiqa 48 soniyaga teng. Bu yil hisobida ham yaxlitlikni ta`minlash maqsadida uch yil 365 kundan hisoblanib oddiy yil tarzida olinadi. Har tо`rt yilda yil kunlarining kasr qismi jamlanib, bir kunga tenglashtiriladi. Shu tо`rtinchi yil 366 kunlik, ya`ni kabisa bо`ladi.
• Quyosh osmon gumbazi sirti bо`ylab о`zining yillik aylanma kо`rinma harakati yо`lida osmonning 12 ga teng maydonini bosib о`tadi. Mana 12 ga teng maydonning har birida tо`p yulduzlar turkumi mavjud bо`lib, ular klassik ilmi nujumda burjlar majmui deb ataladi.

• www.arxiv.uz

• “Burj”ning lug`aviy ma`nosi rus tilidagi “znak zodiak” ga tо`g`ri keladi va u eski turkiy manbalarda tub ipak atamasi bilan atalgan.
• Har bir burjni nomlashda uning shakli, kо`kda tutgan о`rni va harakat xususiyatlarini aks ettirishga e`tibor berganlar.
• Hijriy shamsiy yil ham hijriy qamariy yil kabi milodiy 622 yilning 16 iyul kunidan boshlab hisoblangan. Ammo yangi yilning birinchi kuni baxorgi tengkunlik – 21 martga mos keluvchi Hamal oyining birinchi kuni – Navrо`zi olamdan – tabiatning uygonish vaqtidan nishonlanadi. Oddiy va kabisa yillar nisbatiga kо`ra ayrim yil boshlari 20 yoki 22 mart kunlariga tо`gri kelishi mumkin.
• Hijriy shamsiy oylari doim yilning muayyan vaqtlarida keladi, Hijriy qamariy yil oylari kabi siljib yurmaydi.

• www.arxiv.uz

•