Reja: "Fuqarolik jamiyati" tushunchasi, uning asosiy elementlari va konstitusiyaviy asoslari

Jamoat birlashmalarining turlari
O`zbekistonda jamoat birlashmalarining quyidagi turlari mavjud:

1. 
   xalqaro jamoat birlashmalari;
   
2. 
   respublika jamoat birlashmalari;.
   
3. 
   mahalliy jamoat birlashmalari;
   
4. 
   viloyat;
   
5. 
   Toshkent shahar;
   
6. 
   tuman;
   
7. 
   shaharcha, qishloq;
   
8. 
   viloyatlararo va tumanlararo jamoat birlashmalari.
   

Agar O`zbekiston Respublikasida tuzilgan jamoat birlashmasining faoliyati, nizomiga muvofiq O`zbekiston Respublikasi hududida va bitta yoki undan ortiq xorijiy davlatlar hududida amal qilsa, u xalqaro jamoat birlashmasi deb e'tirof etiladi.
Ustavda belgilangan vazifalariga muvofiq faoliyati butun Respublika hududida amalga oshiriladigan jamoat birlashmalari Respublika jamoat birlashmalariga kiradi. Bunda siyosiy partiyaning kamida 20 ming a'zosi bo`lishi kerak.
Viloyat, shahar, tuman, posyolka va qishloq jamoat birlashmalari mahalliy jamoat birlashmalariga kiradi.
Nizomdagi belgilangan vazifalariga qarab qaysi hududda faoliyat yuritsa o`sha hudud ya'ni viloyat, shahar, tuman, posyolka va qishloq jamoat birlashmalari hisoblanadi.
Zarurat bo`lganda viloyatlararo va tumanlararo jamoat birlashmalari tuzilishi mumkin.
Jamoat birlashmalari qonun oldida teng huquqlarga ega bo`lib, ularning huquqlari nizomlarida belgilab qo`yiladi:
1) O`z faoliyati va maqsadlari to`g`risidagi axborotni erkin tarqatadi.
2) Qonunga muvofiq davlat hokimiyati va boshqaruv idoralarini tuzishda qatnashadi;
3) Davlat hokimiyati va boshqaruv idoralarining qarorlarini tayyorlashda ishtirok etadi;
4) Davlat va jamoat idoralarida o`z a'zolari nomidan ish yuritadi va qonuniy manfaatlarini himoya qiladi.
Biz adolatli fuqarolik jamiyatni shakllantirishni maqsad qilgan ekanmiz, jamoat birlashmalari, notijorat va nodavlat tashkilotlari, jumladan, turli fondlarning oilani muhofaza qilishdagi ahamiyati oshib boraveradi.
Mamlakatimizda jamoat birlashmalari har xil jamg`armalar hisobidan oilani mustahkamlash, bolalar manfaatini himoya qilish uchun turli moddiy va ma'naviy yordam ko`rsatib kelmoqda.
Jamoat tashkilotlari o`z maqsad va vazifalariga muvofiq ravishda respublikada o`tkazilayotgan keng ko`lamli islohotlarga munosib hissa qo`shib kelmoqda. Masalan, ekologiya va salomatlik sohasida "Ekosan", ehtiyojmand kishilarga va nogironlarga ijtimoiy yordam ko`rsatishda "Navro`z" jamg`armalari, nogironlar jamiyatlari, oilani va bolalikni muhofaza qilish xotin-qizlar qo`mitalari, mehnatkashlarning kasbiy va boshqa qonuniy manfaatlarini ifoda etishda kasaba uyushmalari, iste'dodli kadrlarni qo`llab-quvvatlashda “Iste'dod” jamg`armasi faoliyatini alohida ta'kidlab o`tish mumkin.
Bugungi kunda O`zbekistonda o`n mingga yaqin mahalla va qishloq fuqarolari yig`inlari oilalar bilan jamoatchilik asosida katta tashkiliy va oilaviy ishlarni olib bormoqdalar, oilalarni saqlab qolish va ularni mustahkamlashga, voyaga yetmagan bolalar manfaatlarini himoya qilishga o`z hissalarini qo`shib kelmoqdalar.
Moliya idoralari jamoat birlashmalarini mablag` bilan ta'minlash va ular daromadlarining manbaalarini, ular olgan mablag` miqdorini va soliqlar to`g`risidagi qonunlarga muvofiq soliq to`lashini nazorat qilib boradilar.
Nazorat idoralarini, qonunlarni qanday amalga oshirishlarini va bajarishlarini prokuratura organlari nazorat qilib boradilar.
Jamoat birlashmasi Nizomini ro`yxatga olgan Adliya Vazirligi va joylardagi adliya boshqarmalari jamoat birlashmalari faoliyatining maqsadlariga taalluqli Nizom qoidalariga rioya etilishini nazorat qiladilar..
Jamoat birlashmalari to`g`risidagi qoidalarni buzish amaldagi qonunlarga muvofiq jinoiy, ma'muriy-moddiy yoki o`zga javobgarliklarga sabab bo`ladi.