Reja: Dinshunoslik fanining predmeti, sohalari va jamiyatdagi vazifalari 2

regulyatorlik  vazifasini  bajaradi.  Dinlar  o‘z  urf-odatlari,  marosim  va  bayramlarining  qavmlari 

tomonidan o‘z vaqtida, qat’iy tartibda amal qilishini shart qilib qo‘yadi. Masalan, islomda kuniga 

besh mahal namoz o‘qilishi, har hafta juma namozini jome’ masjidlarida ado etish va hokazolar. 

 

To‘rtinchidan, din  aloqa  bog‘lashlik – kommunikativlik vazifasini  ham  bajaradi,  ya’ni 

har  bir din o‘z qavmlarining birligi, turli dindagi kishilarning o‘zaro aloqalari, o‘zaro huquq va 

burchlarining borligi, urf-odat va ibodatlarni jamoa bo‘lib bajarilishi lozimligi nazarda tutiladi. 

 

Beshinchidan,  din  qonunlashtiruvchilik  –  legitimlovchilik  funksiyasini  ham  bajaradi. 

Dinning  bu  funksiyasi  nazariy  asosini  amerikalik  sotsiolog  T.Parsons  ishlab  chiqqan.  Uning 

fikricha, “har qanday ijtimoiy tizim muayyan cheklovlarsiz mavjud bo‘la olmaydi. Buning uchun 

u  qonun  darajasiga  ko‘tarilgan  axloq  normalarini  ishlab  chiqishi  kerak.  Din  bunday  normalarni 

qonunlashtiribgina qolmay, ularga bo‘lgan munosabatni belgilaydi”. 

 

Oltinchidan, din vazifalarining falsafiy, nazariy jihatlari mavjud. U insonga yashashdan 

maqsad,  hayot  mazmunini,  dorulfano  va  dorulbaqo  dunyo  masalalariga  o‘z  munosabatlarini 

bildirib turishdan iboratdir. 

 

Din  insoniyatning  ruhiy  dunyosi  bilan  chambarchas  bog‘liq  bo‘lib,  uning  ijtimoiy 

hayotida doimo u bilan birga bo‘ladi. Dinni o‘rganish bu insoniyatni o‘rganishdir. Din insoniyat 

bilan birga dunyoga kelgan. 

 

Dinlar turli guruhlarga bo‘linadi: 

-  Urug‘-qabila  dinlari  –  totemistik,  animistik  tasavvurlarga  asoslangan,  o‘z  urug‘idan  chiqqan 

sehrgar shomon qabila  boshliqlariga sig‘inuvchi dinlar. Ular  hozir  Avstraliya, Janubiy  Amerika 

va Afrikadagi ba’zi qabilalarda saqlanib qolgan: 

-  Milliy  dinlar  –  ma’lum  millatga  xos  bo‘lib,  boshqa  elat  vakillari  o‘ziga  qabul  qilmaydigan 

dinlar. Ularga yahudiylik, hinduiylik, konfutsiylik, sintoizm kiradi; 

-  Jahon  dinlari  –  dunyoda  eng  ko‘p  tarqalgan,  kishilarning  millati  va  irqidan  qat’i  nazar  unga 

e’tiqod qilishlari mumkin bo‘lgan dinlar. Unga buddaviylik, xristianlik va islom dini kiradi.  

 

Dinlar ta’limotiga ko‘ra,  monoteistik – yakkaxudolik (yahudiylik,  islom)  va politeistik 

– ko‘pxudolik (hinduiylik, konfutsiylik) dinlariga bo‘linadi.