Reja: Dinshunoslik fanining predmeti, sohalari va jamiyatdagi vazifalari 2



Download 1,08 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/55
Sana31.12.2021
Hajmi1,08 Mb.
#216208
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   55
Bog'liq
oCMIdOMpFYjhvHHF3kD8QphFlblXekcp

3.  SHomonlik  yoxud  sehrgarlik  («shomon»  so‘zining  tungus  tilidagi  ma’nosi  «sehrgarlik»). 

Sehrgarlik  (afsun,  magiya)  real  natijalar  olish  uchun  ilohiy  kuchlarga  ta’sir  etish  maqsadida  amalga 

oshiriladigan ritual - urf-odatlar majmuasidir. U totemizm va animizm bilan bir vaqtda paydo bo‘lib, u 

orqali  kishilar  o‘z  totemlari,  ota-bobolarining  ruhlari  bilan  xayolan  bog‘lanishni  amalga  oshirib 

kelganlar.  U  qadim  o‘tmishda  paydo  bo‘lib,  minglab  yillar  davomida  rivojlanishda  davom  etib, 

saqlanib  kelgan.  Odatda  afsungarlik  urf-odatlari  bilan  maxsus  odamlar  -  shamanlar,  afsungarlar 

shug‘ullanganlar. Ular orasida ayniqsa uzoq o‘tmishda ayollar ko‘p o‘rinni egallaganlar. Bu shamanlar 

va afsungarlar jazavali va asabiy kishilar bo‘lib, odamlar ularni ruhlar bilan muloqotda bo‘lish, ularga 

jamoaning  umid  va  niyatlarini  etkazish,  ularning  irodasini  talqin  qilish  qobiliyatiga  ega  ekanligiga 

chuqur ishonganlar. SHamanlar, odatda, ma’lum ritual harakatlar orqali ovoz chiqarish, ashula aytish, 

raqsga tushish, sakrash yo‘li bilan nog‘oralar va qo‘ng‘iroqlar ovozlari ostida o‘zlarini jazavaga solib, 

o‘zini yo‘qotish, jazavaning yuqori nuqtasiga etkazish bilan afsungarlik qilishgan. Tomoshabinlar ham 

ba’zan o‘zini  yo‘qotish darajasiga etib  marosimlar ishtirokchilari bo‘lib qolishar edi. Odatda shaman 

marosim  oxirida  bir  holatga  kelib  hech  narsani  eshitmay,  ko‘rmay  qolar  edi.  SHuning  uchun  uning 

ruhlar dunyosi  bilan  muloqoti xuddi shu  holatda  amalga  oshadi deb  hisoblanardi.  Umuman, olganda 

ritual marosimlar qismlardan iborat bo‘lgan afsungarlik jamiyatning haqiqiy talablaridan kelib chiqqan 

holda  hayotda  amalga  oshirilgan.  Ilohiy  kuchlar  dunyosi  bilan  bunday  bog‘lanish  yo‘li  hayotda 

noma’lum, oldindan bilib bo‘lmaydigan sharoitlardan kelib chiqqan. Lekin shu bilan birga afsungarlik 

odamlarning  fikr  yuritish, ongini  mustahkamlashda  katta rol  o‘ynadi. Bu esa  diniy ongni  shakllanish 

jarayonida muhim o‘rin tutdi. Afsungarlik fikr yuritish rivojlangan sari odamga o‘z-o‘zidan bo‘ladigan, 

faqatgina  maqsadli  yo‘nalishdagi  harakatlar  natijasida  olinadigan  emas,  balki  ilohiy  kuchlar  afsuni 



bilan  bog‘liq  bo‘lgan  sharoitlardan  kelib  chiqadigan  ko‘rinish  deb  hisoblangan.  Natijada  ko‘pchilik 

aniq hodisalar, hattoki alohida buyumlar sehrli kuch egasi sifatida qabul qilina boshlandi. 

Sehrgarlik  marosimlari  yakka  holda  yoki  jamoa  bo‘lib  amalga  oshirilishi  mumkin  edi. 

Afsungarlik  maqsadga  ko‘ra  quyidagilarga  bo‘linadi:  1)  Zarar  keltiruvchi  -  yovuz  afsungarlik. 

Uning  maqsadi  kimgadir  zarar  etkazishdan  iborat; 2)  Harbiy  afsungarlik.  Bu  dushmanga  qarshi 

ishlatiladi  (masalan,  qurol-aslahalarni  sehrlash);  3)  Sevgi  afsungarligi.  Undan  «issiq»  yoki 

«sovuq»  qilish  maqsadida  ishlatiladi.  4)  Tibbiy  afsungarlik.  Undan  davolash  maqsadida 

foydalanish.  5)  Ob-havo  afsungarligi.  Bu  sehrgarlik  turidan  yomg‘ir  chaqirish  yoki  shunga 

o‘xshash ob-havoni o‘zgartirish maqsadida foydalanilgan. 

Sehrgarlik hozirda ham zamonaviy dinlarda va turli xalqlar urf-odatlarida saqlanib qolgan. 




Download 1,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   55




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish