Reja Cho’kindi tog’ jinslarining hosil bo’lish jarayoni. 2Cho’kindi tog’ jinslarining turlari. Cho’kindi tog’ jinslariga mansub bo’lgan menerallar va konlar. Cho’kindi tog’ jinslarining insoniyat rivojlanishidagi o’rni. Tayanch iboralar



Download 26,97 Kb.
bet1/5
Sana02.07.2022
Hajmi26,97 Kb.
#732174
  1   2   3   4   5
Bog'liq
chokindi



Reja 
1.Cho’kindi tog’ jinslarining hosil bo’lish jarayoni. 

2Cho’kindi tog’ jinslarining turlari. 


3.Cho’kindi tog’ jinslariga mansub bo’lgan menerallar va konlar. 


4.Cho’kindi tog’ jinslarining insoniyat rivojlanishidagi o’rni. 




Tayanch iboralar: cho’kindi, yotqiziq, nurash, relef, kontenintal, jins, mineral, 
hovza, orgonagen, dengiz, ko’l, muz, qatlam, mexanik, kimyoviy, organic, gil, 
qum, slyuda, kvarts, changsimon, lyoss, serg’ovak, gips, xemogen, tuf, chaqiq, 
tsement, temir, fosfat, ferrolit, qumtosh, kremniy, deatomit, aromatic. 
Cho’kindi tog’ jinslari yer yuzasining deyarli xamma yerida tarqalgan. Cho’kindi 
jinslarning paydo bo’lishi va o’zgarishi turli termodinamik, fizik va kimyoviy 
sharoitlar bilan bog’liq bo’lib, ma'lum qonuniyatga bo’ysinadi. Cho’kindi tog’ 

jinslari o‘simlik va organizm qoldiqlaridan shuningdek o’zidan oldin paydo 


bo’lgan magmati va metamorfik jinslarning yemirilishidan hosil bo’ladi. Hosil 
bo’lish sharoitiga qarab cho’kindi jinslar dengiz, ko’l, daryo, shamol, muz va 
morena yotqiziqlariga bo’linadi. 
Qurik iqlimli sharoitda hosil bo’lgan jinslar kontinental yotkiziklar deb ataladi. 
Ularning hosil bo’lishida shamol, oqar suvlar va muz suvlarining roli juda 
kattadir. Atmosfera yog’inlari ta'sirida nuragan jinslar shamol va oqar suvlar 
bilan birga oqib borib, relyefning pastkam joylarida to’planadi va cho’kindilar 
hosil qiladi. Kontinental cho’kindi jinslar hosil bo’lishi sharoitiga qarab elyuvial
delyuvial, prolyuvial, alyuvial va eol yotqiziqlariga bo’linadi. Suv xavzalarida 
suvda erigan mineral moddalarning cho’kishidan kimyoviy, xayvonot va o’simlik 
qoldiqlarining to’planishidan esa organogen cho’kindi jinslar hosil bo’ladi. 
Cho’kindi tog’ jinslar yer po’stining eng ustki qatlamlarini tashkil qilib, butun 
yerdagi tog’ jinslarning atiga 5% ni tashkil etadi. Shunga qaramay bu jinslar yer 
yuzasining 75% maydonini ishg’ol qilib yotadi. 
Cho’kindi tog’ jinslarining asosiy belgilaridan biri ularning qatlam-qatlam 
bo’lib asosan, gorizontal xolatda yotishidir. Ayrim qatlamlar bir-biridan rangi, 
tarkibi va xossalari bilan farq qiladi. Cho’kindi jinslar segovak bo’ladi va 
ularning tarkibida toshqotgan organik qoldiqlarni uchratish mumkin. 
Cho’kindi tog’ jinslari paydo bo’lish sharoitlariga qarab bir-biridan tubdan farq 
qilib, uchta asosiy guruxga bo’linadi: 
1.

Mexanik 
2.


Kimyoviy.


3.

Organik 


Mexanik cho’kindi tog’ jinslari. Mexanik cho’kindi tog’ jinslari magmatik 
va metamorfik jinslarning nurashi natijasida o’z joyida to’planishi yoki suv, 
muzlik, shamol ta'sirida boshqa joylarga ko’chirilib yotqizilishidan hosil bo’ladi. 
Mexanik cho’kindilar tarkibidagi qattiq zarachalarning katta-kichikligi xamda 
shakliga ko’ra yirik (dag’al), qum, chang va gil zarralarga bo’linadi. Ular oxak, 
kremniy oksidi (SiO2 ), gil singari moddalar bilan birikkan (tsementlangan) 
xolatda xam uchraydi. Dag’al bo’laklar esa qirrali va yassi shakllarga ega. 
Qumli jinslar yirik-maydaligi 2mm dan 0,05mm gacha bo’gan zarrachalardan 
tashkil topgan. Tarkibiga ko’ra qum asosan kvarts, slyuda, dala shpsti, xlorit, 
magnetit, pirit, kaltsit va boshqa minerallarning aralashmasidan iborat. 

Zarrachalarining yirik-maydaligiga ko’ra qum, yirik (2-0,5mm); urta (0,5-


0,25mm); mayda (0,25-0,1mm) va changsimon (0,1-0,05mm) xillarga bo’linadi. 



Download 26,97 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish