Reja: Axborot haqida tushuncha. Axborot xavfsizligi. Xavfsizlikning asosiy yo‘nalishlari. Axborotni himoyalash tizimlari. Axborot xavfsizligi nuqtai nazaridan axborotlarni turkumlash. Axborot tushunchasi Axborot

2m 0700-20 22.05.2022 y. Shukurov Shahzod Tirkashbekovich

Reja:

1. Axborot haqida tushuncha.

2. Axborot xavfsizligi.
3. Xavfsizlikning asosiy yo‘nalishlari.
4. Axborotni himoyalash tizimlari.
5. Axborot xavfsizligi nuqtai nazaridan axborotlarni turkumlash.
1. Axborot tushunchasi


Axborot deganda biz barcha sezgi a’zolarimiz orqali borliqning ongimizdagi aksi yoki ta’sirini, bog‘liqlik darajasini tushunamiz.
Sizga ma’lumki, inson qo‘li orqali jismning qattiq va tekisligini, tili orqali oziq ta’mini, burun orqali turli hidlarni biladi, qulog‘i orqali har xil tovushlarni eshitadi, ko‘zi orqali turli shakl, rang yoki manzaralarni ko‘radi, ya’ni sezgi a’zolari orqali turli axborotlar oladi.
Ya’ni inson axborotni hayotdan har xil ko‘rinish yoki shakllarda oladi: rasm, chizma, fotosurat, yozuv; nur yoki tovush; har xil to‘lqinlar; elektr va nerv impulslari; magnit yozuvlari; mimika; hid va ta’m; organizmlarning sifat va xususiyatlarini saqlovchi xromosomalar va hokazo.
Demak, axborot borliqdagi narsa yoki jarayonlar holati, xossa si va boshqa xususiyatlari haqidagi ma’lumotlarning turli vositalar va sezgi a’zolarimiz orqali bizga yetib kelishi va ongimizga ta’siri hamda bu ma’lumotlarning ongimizda boshqa ma’lumotlar bilan bog‘lanishi ekan. INSON o‘zi ham borliqning bir qismi bo‘lgani uchun, o‘zi haqida ham (og‘riq, qizish, charchash va hokazo) ma’lumot oladi. Umuman olganda, hozirgacha olgan barcha ma’lumotlaringiz axborot bo‘lib, ular o‘zaro bog‘langach, bilimni tashkil etar ekan.
Ta’kidlash joizki, xabar axborotning moddiy shakli bo‘lib xizmat qiladi, axborot esa inson tomonidan shu xabar asosida hosil qilinadigan nomoddiy mazmundir. Masalan, biror shakl yoki tovush xabarga misol bo‘lsa, bu xabar ikki insonda ikki xil mazmundagi axborotni hosil qilishi mumkin.


Axborot xususiyatlari

Odatda, biror axborot ma’lum bir maqsadda foydalanish uchun eslab qolinadi yoki saqlab qo‘yiladi. Foydalanish maqsadidan kelib chiqadigan bo‘lsak, saqlab qo‘yilishi uchun axborot bizning ba’zi talablarimizga javob berishi shart. Axborotga qo‘yiladigan talablar umumiy mazmuniga ko‘ra birlashtirilsa, ular, asosan, quyidagi muhim uchta xususiyatga ega bo‘lishi lozim:

Qimmatli ─ ma’lum darajada qimmatli bo‘lishi. Aks holda undan foydalanish ehtiyoji tug‘ilmaydi. Qimmatli axborot vaqt o‘tishi bilan o‘z qimmatini yo‘qotishi mumkin. Masalan, «30sentyabr kuni tantana o‘tkaziladi» degan axborot 1noyabrda o‘z qimmatini yo‘qotadi;
To‘liq bo‘lishi. Ya’ni axborot o‘rganilayotgan narsa yoki hodisani har taraflama to‘liq ifodalashi lozim. Aks holda axborotni noto‘g‘ri tushunishga va natijada, xato qaror qabul qilishga olib keladi. Masalan, sinf rahbaringizning «Yakshanba kuni barchamiz teatrga boramiz, shuning uchun hamma teatr binosi oldida yig‘ilsin» degan axboroti to‘liq emas, chunki qaysi teatr, qaysi yakshanba,
soat nechadaligi noma’lum;
Ishonchli bo‘lishi. Aks holda undan foydalanish xato qaror qabul qilishga va noxush natijalarga olib keladi. Masalan, hazilkash sinfdoshingizning «Matematikadan bo‘ladigan nazorat ishi qoldirildi» degan axborotiga asosan nazorat ishiga tayyorlan maslik qanday natijaga olib kelishi mumkinligini tasavvur qilish qiyin emas.