Reja: Asosiy vositalar hisobining ahamiyati va vazifalari

Asosiy vositalar harakatini xujjatlashtirish

Korxonaning asosiy vositalar harakatini hisobga olishdaquyidagi shakll foydalaniladi:

AV-1 shakli. Asosiy vositalarni qabul-topshirish dalolatnomasi. Dalolatnoma bir ob’ekt uchun yozilib, buxgalteriyaga beriladi va asosiy vositani hisobga olish inventar kartochkalariga yozish uchun asos bulib xizmat qiladi.

AV-2 shakli. Ta’mirlangan, tiklangan va takomillashtirilgan ob’ektni qabul qilish-topshirish dalolatnomasi.

AV-3 shakli. Asosiy vositalarni hisobdan chiqarish to‘g‘risida dalolatnoma.

AV-4 shakli. Avtotransport vositalarini hisobdan chiqarish dalolatnomasi.

AV-6 shakli. Asosiy vositalarni hisobga olish inventar kartochkasi. Asosiy vositalarni qabul-topshirish dalolatnomalari va ushbu ob’ekt texnik xujjatlari xar bir ob’ektga inventar kartochkasi ochiladi.

AV-7 shakli. Asosiy vositalarni hisobga olish bo‘yicha inventar kartochk ruyxati.

AV-8 shakli. Asosiy vositalar harakatini xisobga olish kartochkasi. Guruxlari bo‘yicha asosiy vositalar harakatini hisobga olish uchun kullaniladi. Karxona ma’lumotlari asosida asosiy vositalar xarakati haqidagi hisobot tulgaziladi.

AV-9 shakli. Asosiy vositalar inventar ruyxati:

Asosiy vositalar korxonaga kelib tushganda rahbar tayinlagan komissiya xo‘ ob’ekt bo‘yicha alohida qabul qilish-topshirish dalolatnomasi (yukxat)ni rasmm tirishi lozim (AV-1 shakli). Dalolatnomada ob’ekt tavsifi, turgan joyi, sotib ol manbai, chiqarilgan yoki ko‘rilgan yili, ishga tushirilgan sana, ob’ektning natijalari, uning texnik shartlarga muvofiqligi va boshqalar ko‘rsatilishi lozim.-

Asosiy vositalarni qabul qilish-topshirish umumiy dalolatnomasi bilan turdagi va narxi bir xil xo‘jalik inventarlari, asboblar, stanoklar olinganligi rasmiylashtirish mumkin.qabul qilish-topshirish dalolatnomasiga pasportlar, ish tartib i, yo‘riqnomalar ilova qilinadi. Hisobga qabul qilingan asosiy vositalar ob’ektiga inventar raqami (soni) beriladi, masalan 001 dan 099 gacha inventar raka] binolarga, 100 dan 199 gacha inshootlarga, 200 dan 299 ga kadar bo‘lgan rakamlar u:qurilmalariga beriladi va xokazo. Berilgan inventar rakami asosiy vositalar ob’e metall jetonni kokib kuyish, buyok bilan belgi qo‘yish va boshqa usullarda belgilab kuynladi. Bu belgi ob’ekt foydalanishda bo‘lgan jami davr uchun saqlanadi va buxgalteriya hisobining barcha boshlangich xujjatlari hamda registrlarida ko‘rsatiladi Ob’ekt chiqim qilinganda uning inventar rakami yangi kirim qilingan asosiy vositalarga berilmaydi.

Asosiy vositalarni qabul qilish-topshirish dalolatnomasi ilova xujjatlar bilan birga korxona buxgalteriyasiga topshiriladi. Buxgalteriya dalolatnoma asosida belgilangan namunadagi inventar varakasi ochadi (AV-6 shakli). Bu varakada ob’ekt haqidagi barcha ma’lumotlar kayd etiladi (dastlabki yoki tiklanish qiymati, amortizatsiya ajratmalari me’yori, kirim qilingan paytdagi eskirish darajasi). Sungra inventar varakalari asosiy vositalarning tasnif guruxlari bo‘yicha maxsus ruyxat tuziladi (AV-7 shakli).

Ruyxatda kayd qilingan varakalar asosiy vositalar kartotekasida tarmok tasnif guruxlariga, gurux ichida esa turgan joyi, foydalanish joyi va turlari bo‘yicha guruxlangan tartibda saqlanadi. Xo‘jaliklarada asosiy vositalar ob’ektlari varakalari alohida guruxlanadi. Asosiy vositalarning chiqimi dalolatnoma bilan rasmiylashtiriladi va bu inventar varakasiga kayd qilinadi, sungra varaka kartotekadan olib kuyiladi. qayta olangan asosiy vositalar ob’ektlari tiklanish qiymati bo‘yicha varakaning «tamirlash, modernizatsiyalash» bo‘limiga yoziladi.qayta baholash chog‘ida belgilangan eskirish summasi varaqaning tegishli bo‘limida ko‘rsatiladi.

Asosiy vositalar ishlatiladigan joylarda (korxona tsexlari, uchastkalari, o‘limlari) Hisob asosiy vositalarning inventar ruyxati bo‘yicha olib boriladi (AV-9 shkli). Bunda hamma moddiy javobgar shaxslar bilan belgilangan namunada va ikki usxada moddiy javobgarlik to‘g‘risida shartnoma tuziladi. Shartnomaning bir nusxasi xar bir moddiy javobgar shaxsning buxgalteriya (shaxsiy) delosi (xujjatlari majmui)da, ikkinchi nusxasi shu xodimlarning o‘zida saqlanadi. Hamma moddiy javobgar shaxslar asosiy vositalarni o‘z javobgarligiga olganini inventarizatsiya ruyxatiga imzo kuyib Tasdiqlab beradi, asosiy vositalarning keyingi tushumlarida esa birlamchi xujjatlarga imzo kuyadi. Asosiy vositalarning xar kanday kuchishi (boshqaga berish, tugatish va boshqalar) moddiy javobgar shaxslarning ishtirokida rasmiylashtiriladi.

Olingan, hisobdan chiqarilgan korxona ichida joyi o‘zgartirilgan (kuchirilgan) asosiy vositalarning inventar varakalari tegishli kaydlar o‘tkazilganidan keyin oy oxirigacha joy-joyiga kuymay, alohida saqlanadi. Chunki xar oyda shu varakalar asosida asosiy vositalar amortizatsiyasi (eskirish) Hisob-kitoblari tuziladi, ularning xar bir turi bo‘yicha kirim, chiqim oborotlari jamlanadi va asosiy vositalar harakatini Hisobga olish varakasi tuldiriladi. Asosiy vositalar harakatini Hisobga olish varakasi (AV-8 shakli) joriy yil uchun yanvar oyi boshida ochiladi. Varakada dastlab asosiy vositalarning borligi, turlari bo‘yicha ma’lumot 1 yanvar holatiga ko‘rsatiladi, sungra xar oyda oy davomidagi oborotlar yozuvidan keyin keyingi oyning 1 kunidagi xolat bo‘yicha asosiy vositalarning mavjudligi kayd etiladi. Shu malumotlar asosida asosiy vositalar harakatining oborot ruyxati (kaydnoma) tuziladi. Uning yakunlari asosiy daftardagi yakunlar bilan solishtirilib chiqiladi va shu asosda korxonaning asosiy vositalari mavjudligi hamda ularning xarakati to‘g‘risida Hisobot tuziladi.

Asosiy vositalarning chiqib ketishi AV-G va AV-3 shakllaridagi dalolatnoma bilan rasmiylashtiriladi. Bu shakllarda chiqimqilinadigan ob’ektlarning dastlabkiqiymati va eskirish summasi kayd etiladi. Inventar varakasi kartotekadan olinib, dalolatnomaga ilovaqilinadi. Asosiy vositalarning turgan urni bo‘yicha inventar ruyxatida tegishli kaydlarqilinadi.