Рeжа: Асосий воситалар ҳисобининг аҳамияти ва вазифалари

АВ-4 шакли. Автотранспорт воситаларини ҳисобдан чиқариш далолатномаси.
АВ-6 шакли. Асосий воситаларни ҳисобга олиш инвентар карточкаси. А воситаларни қабул-топшириш далолатномалари ва ушбу обект техник ҳужжатлари ҳар бир обектга инвентар карточкаси очилади.
АВ-7 шакли. Асосий воситаларни ҳисобга олиш бўйича инвентар карточк руйхати.
АВ-8 шакли. Асосий воситалар ҳаракатини ҳисобга олиш карточкаси. гуруҳлари бўйича асосий воситалар ҳаракатини ҳисобга олиш учун кулланилади. Кархона маълумотлари асосида асосий воситалар ҳаракати ҳақидаги ҳисобот тулгазилади.
АВ-9 шакли. Асосий воситалар инвентар руйхати:
Асосий воситалар корхонага келиб тушганда раҳбар тайинлаган комиссия хў обект бўйича алоҳида қабул қилиш-топшириш далолатномаси (юкхат)ни расмм тириши лозим (АВ-1 шакли). Далолатномада обект тавсифи, турган жойи, сотиб ол манбаи, чиқарилган ёки кўрилган йили, ишга туширилган сана, обектнинг натижалари, унинг техник шартларга мувофиқлиги ва бошқалар кўрсатилиши лозим.
Асосий воситаларни қабул қилиш-топшириш умумий далолатномаси билан турдаги ва нархи бир хил хўжалик инвентарлари, асбоблар, станоклар олинганл! расмийлаштириш мумкин. Қабул қилиш-топшириш далолатномасига паспортлар, иш тартиби, йўриқномалар илова қилинади. ҳисобга қабул қилинган асосий воситалар обектига инвентар рақами (сони) берилади, масалан 001 дан 099 гача инвентар рака] биноларга, 100 дан 199 гача иншоотларга, 200 дан 299 га кадар бўлган ракамлар у: қурилмаларига берилади ва хоказо. Берилган инвентар раками асосий воситалар объе металл жетонни кокиб куйиш, буёк билан белги қўйиш ва бошқа усулларда белгилаб куйнлади. Бу белги обект фойдаланишда бўлган жами давр учун сақланади ва бухгалтерия Ҳисобининг барча бошлангич ҳужжатлари ҳамда регистрларида кўрсатиладш Обект чиқим қилинганда унинг инвентар раками янги кирим қилинган асосий воситаларга берилмайди.
Асосий воситаларни қабул қилиш-топшириш далолатномаси илова ҳужжатлар билан бирга корхона бухгалтериясига топширилади. Бухгалтерия далолатнома асосида белгиланган намунадаги инвентар варакаси очади (АВ-6 шакли). Бу варакада обект ҳақидаги барча маълумотлар кайд этилади (дастлабки ёки тикланиш қиймати, амортизатсия ажратмалари меъёри, кирим қилинган пайтдаги эскириш даражаси). Сунгра инвентар варакалари асосий воситаларнинг тасниф гуруҳлари бўйича махсус руйхат тузилади (АВ-7 шакли).
Руйхатда кайд қилинган варакалар асосий воситалар картотекасида тармок тасниф гуруҳларига, гуруҳ ичида эса турган жойи, фойдаланиш жойи ва турлари бўйича гуруҳланган таргибда сақланади. Хўаракатсиз асосий воситалар обектлари варакалари алоҳида гуруҳланади. Асосий воситаларнинг чиқими далолатнома билан расмийлаштирилади ва бу инвентар варакасига кайд қилинади, сунгра варака картотекадан олиб куйилади. Қайта оланган асосий воситалар обектлари тикланиш қиймати бўйича вараканинг «тамирлаш, эдернизатсиялаш» бўлимига ёзилади.Қайта баҳолаш чоғида белгиланган эскириш суммаси варақанинг тегишли бўлимида кўрсатилади.
Асосий воситалар ишлатиладиган жойларда (корхона цехлари, участкалари, ўлимлари) Ҳисоб асосий воситаларнинг инвентар руйхати бўйича олиб борилади (АВ-9 шкли). Бунда ҳамма моддий жавобгар шахслар билан белгиланган намунада ва икки усхада моддий жавобгарлик тўғрисида шартнома тузилади. Шартноманинг бир нусхаси ҳар бир моддий жавобгар шахснинг бухгалтерия (шахсий) делоси (ҳужжатлари мажмуи)да, иккинчи нусхаси шу ходимларнинг ўзида сақланади. Ҳамма моддий жавобгар шахслар :осий воситаларни ўз жавобгарлигига олганини инвентаризатсия руйхатига имзо куйиб Тасдиқлаб беради, асосий воситаларнинг кейинги тушумларида эса бирламчи ҳужжатларга нмзо куяди. Асосий воситаларнинг ҳар қандай кучиши (бошқага бериш, тугатиш ва бошқалар) моддий жавобгар шахсларнинг иштирокида расмийлаштирилади.
Олинган, ҳисобдан чиқарилган корхона ичида жойи ўзгартирилган (кучирилган) асосий воситаларнинг инвентар варакалари тегишли кайдлар ўтказилганидан кейин ой охиригача жой-жойига куймай, алоҳида сақланади. Чунки ҳар ойда шу варакалар асосида асосий воситалар амортизация (ескириш) Ҳисоб-китоблари тузилади, уларнинг ҳар бир тури бўйича кирим, чиқим оборотлари жамланади ва асосий воситалар ҳаракатини Ҳисобга олиш варакаси тулдирилади. Асосий воситалар ҳаракатини Ҳисобга олиш варакаси (АВ-8 шакли) жорий йил учун январ ойи бошида очилади. Варакада дастлаб асосий воситаларнинг борлиги, турлари бўйича маълумот 1 январ ҳолатига кўрсатилади, сунгра ҳар ойда ой давомидаги оборотлар ёзувидан кейин кейинги ойнинг 1 кунидаги ҳолат бўйича асосий воситаларнинг мавжудлиги кайд этилади. Шу малумотлар асосида асосий воситалар ҳаракатининг оборот руйхати (қайднома) тузилади. Унинг якунлари асосий дафтардаги якунлар билан солиштирилиб чиқилади ва шу асосда корхонанинг асосий воситалари мавжудлиги ҳамда уларнинг ҳаракати тўғрисида Ҳисобот тузилади.
Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши АВ-Г ва АВ-3 шаклларидаги далолатнома билан расмийлаштирилади. Бу шаклларда чиқим қилинадиган обектларнинг дастлабки қиймати ва эскириш суммаси кайд этилади. Инвентар варакаси картотекадан олиниб, далолатномага илова қилинади. Асосий воситаларнинг турган урни бўйича инвентар руйхатида тегишли кайдлар қилинади.