Рeжа: Асосий воситалар ҳисобининг аҳамияти ва вазифалари

2. Асосий воситаларни туркумлаш ва баҳолаш
Асосий воситалар бажарадиган вазифасига кўра ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш воситаларига бўлинади. Ишлаб чиқариш асосий воситалари бевосита моддий неъматларни яратишда иштирок этадиган воситаларидир, Ноишлаб чиқариш асосий воситалари гуруҳига уй-жой ҳамда коммунал-хўжалик маиший хизмат, согликни саклаш, таълим ва бошқа-ларнинг асосий воситалари киритилади.
Ишлаб чиқариш ва хўжалик фаолиятида асосий воситалар обектлардан фойдаланиш даражасига кўра қуйидаги гуруҳдарга бўлинади:

• 
  фойдаланилаётган;
  
• 
  захирада турган;
  
• 
  ишламаётган асосий воситалар.
  

Асосий воситаларнинг бундай гуруҳланиши улардан фойдаланиш самарадотля баҳолаш, эскирган воситаларни алмаштириш, кераксиз асосий воситаларни бошқа ког бериш ёки сотиш тўғрисида Қарор қабул қилиш, шунингдек уларнинг эскирипшн::ҳисоб-китоб қилиш учун зарур.
Асосий воситалар натурал-моддий таркибига кўра қуйидаги гуруҳларга булинади:
ер;
ерни ободонлаштириш бўйича капитал сарфлар;
иморатлар;
иншоотлар;
ўзатувчи мосламалар;
машина ва жиҳозлар;
транспорт воситалари;
асбоб-ускуналар;
ишлаб чиқариш инвентарлари;
хўжалик инвентарлари;
иш ҳайвонлари ва махсулдор чорва;
кўп йиллик дарахтлар;
бошқа асосий воситалар.
Ер амалдаги қонунчиликка б иноан корхонага мулк тарзида берилган эр майдс Ўзбекистон Республикаси Эр кодексининг 17-моддасига биноан, «юридик шахс: кодекси ва бошқа қонун ҳужжатларига мувофиқ доимий эгалик қилиш, доимий фонда, муддатли (вақтинча) фойдаланиш, ижарага олиш ва мулк ҳуқуқи асосида эр участка эга булишлари мумкин». Эрнинг қийматига уни ҳарид қилишда кучмас мулк агентлик тўланадиган комиссион тўловлар, адвокатлик хизмати учун ҳақ ҳарид қилишдаги тўловлари, дренаж қиймати, эрни тозалаш ва бошқа ҳаражатлар қўшилади.
Ерни ободонлаштириш бўйича капитал сарфлар таркибига эрнинг унумдорлигини ошириш, автомобил ва бошқа транспорт турларига тўхташ жойларини барпо этиш шунга ўхшаш бошқа ҳаражатлар киради.