Reja: 2 soat Karbyuratorli dvigatel ta’minlash tizimining vazifasi, sxemasi, umumiy tuzilishi, ishlashi

10-rasm. Oddiy ekonostat

Birinchi variantda bosh dozalovchi qurilmaga o‘xshash ekonostat mustaqil dozalash tizimga ega yonilg‘i va havo jiklyorlari qilib ishlanadi (11-rasm).

11-rasm. Yonilg’i va havo jiklyorli ekonostat

Ikkinchi variantda esa ekonostat havo jiklyorisiz naycha (4) orqali vonilg'i uzatiladigan bitta jiklyor (2) bilan oddiy karbyurator prinsipida ishlaydi. Lekin ikkala variantda ham ekonostatlar karbyurator xarakteristikasini to‘g‘rilashga yordamlashadi. Aniqrog‘i o‘rta va katta yuklanishlarda ba’zida sodir bo‘ladigan yonuvchi aralashmasining kambag‘allashib ketishini bartaraf qiladi.

Yonilg’i va havo jiklyoriga ega ekonostat 2.54-rasmda ko‘rsatilgan. Tezlik rejimida drossel zaslonkasi maksimalga yaqin to’la ochiq holatida, ekonostat purkagichi (1) uchida siyraklanish aytarli darajada oshadi va qalqovichli kameradan jiklyor (4) orqali yonilg’i kanalga (3) o’tadi. Yonilg’iga havo jiklyoridan (2) kirayotgan havo aralashadi va hosil bo’lgan emulsiya purkagich (1) orqali kameraga sachrab. aralashmani boyitadi.
Ekonostatlar VAZ avtomobillari oilasi karbyuratorlarida hamda K-126N, K-156, DAAZ-21081 va h.k. karbyuratorlarida qo’llaniladi.
Dvigatel valining maksimal aylanish chastotasi (soni) cheklagichi. Yuk avtomobillarining dvigateli yengil avtomobillarning dvigateliga nisbatan og‘ir sharoitlarda ishlaydi. Dvigatel ishlayotganda ba’zi sharoitlarga ko‘ra, tirsakli valning aylanishlar chastotasi texnik xarakteristikada ko'rsatilgan maksimal qiymatdan ortib ketishi mumkin. Natijada qismlarning yeyilishi kuchayadi, inersiya kuchlari tez kattalashadi va bu kuchlar keltirib chiqaradigan mexanik zo‘riqishlar ortadi. Bunga yo‘1 qo‘ymaslik uchun yuk avtomobillarining dvigatellari maksimal aylanish chastotasining cheklagichi bilan jihozlangan.
Cheklagichlar karbyuratorning o‘ziga o‘rnatiladi yoki u bilan o‘zaro bog’langan alohida qurilma tarzida ishlanadi. Ishlash prinsipiga ko‘ra, cheklagichlar pnevmatik va pnevmomarkazdan qochma turlarga bo'linib, birinchi turlisida valni aylanishlar chastotasi me’yoriy qiymatdan ortib ketganida, zaslonkani keyinchalik ochilishini to‘xtatishda yonuvchi aralashmani yuqori tezligidan foydalaniladi, ikkinchisida esa, gaz taqsimlash validan yuritma oluvchi markazdan qochma moslama, drossel zaslonkaga ta’sir etuvchi diafragmaning ustki qismidagi siyraklanishni boshqaradi.
Pnevmo-markazdan qochma cheklagichining sxemasi 12- rasmda tasvirlangan. Cheklagich ikkita asosiy qismlardan iborat: naycha (5) bilan tutashtirilgan markazdan qochma A va pnevmatik B. Korpusda (9) taqsimlash validan (strelka 12) aylantiriladigan rotor (10) o‘rnashtirilgan: kovak rotor ichida prujina (11) vositasida o‘tkazuvchi teshikni (14) boshqaruvchi klapan (13) osilgan.
Aylanishlar chastotasi belgilangan maksimal qiymatidan oshmagan paytda prujina klapanni ushlab turadi va teshikning (14) yopilishiga yo‘1 qo‘ymaydi. Bu sharoitda diffuzor ustki qismi bo‘shlig‘i (15) diafragma ustki qismi bo‘shlig‘i (1) bilan naycha (6) —aylanishlar chastotasini pnevmomarkazdan qochma teshik (14) — bo‘shliq (7) — bo‘shliq (8) — naycha (5) orqali tutashtirilib, bir xil siyraklanish aylanasini tashkil qiladi. Bu holatda diafragma zaslonkaga ta’sirini ko‘rsatmaydi.