Reja: 1 XVI-XVII asrlarda qoraqalpoqlarning yashagan hududlari va siyosiy ahvol

Qoraqalpoq xalqi madaniyati.

• Xalq turmushi. mexnat faoliyati, dasturlari, urf-odatlari bilan chambarchas boglik bo’lgan to’y kushiklari, yigi ashulalari (yuklash, marsiya, xayrlashish), bolalar va “davolash” (badik) qo’shiqlari va boshqalar qoraqalpoqlarning sheriy va musiqiy ijodiyotining tarkibiy qismini tashkil etgan.
• Makol-matallar xalk donishmandligining yigindisi, xalq istedodining yorkin namunasi bo’lib kelgan. Qoraqalpoqlarda jumboklar, zukkolik musobaqalari (javob aytish) va xalk ijodining boshqa ko’pgina turlari ken tarqalgan.
• Asosiy qoraqalpoq musika asboblari: kobız - kamoncha bilan chalinadigan qadimiy musika asbobi bo’lib, u bilan jirovlar qaxramonlik dostonlarni ijro etgan; dutor - baxshilar chaladigan ikki torli m usika asbobi; boshqalardan aloxida ajralib turadigan chanqobız - fakat ayollar chaladigan, takrorlanmas ovozga ega asbobdir. Bulardan boshka surnay va gijjak xam qo’llanilgan.

Amaliy sanat (yogoch uymakorligi, kashtaduzlik, gilam to’qish, zargarlik, kunga bosib naksh solish, applikatsiya va x.k.) qoraqalpoq xalki ijodiyotining ko’proq rivojlangan serkirra soxasidir. Ayniqsa kashtachilarning rang-barang bo’lib tovlangan kashtalari xotin-qizlarning bayram kiyimlarini bezagan.

• Amaliy sanat (yogoch uymakorligi, kashtaduzlik, gilam to’qish, zargarlik, kunga bosib naksh solish, applikatsiya va x.k.) qoraqalpoq xalki ijodiyotining ko’proq rivojlangan serkirra soxasidir. Ayniqsa kashtachilarning rang-barang bo’lib tovlangan kashtalari xotin-qizlarning bayram kiyimlarini bezagan.
• Qoraqalpog’istonda zargarlik buyumlari (isirga, bilaguzuk, uzuk, kukrak takinchoklari), mexnat qurollari, uy-ro’zg’or anjomlari, shuningdek, qurol-yarog (kilich, sovut, kamar va x.k.) xam keng tarqalgan.
• Mustamlaka siyosati qoraqalpoq xalqining nafosat tuygusini so’ndira olmadi. Uning mexnati va istedodi asrlar o’sha yashab kelayotgan xalq ijodiyoti namunalarida o’z aksini topdi.

Foydalanilgan adabiyotlar

• 1.Алламбергенов К. Ер Едиге, «Едиге» дәстаны, Алтын Орда ҳәм Маўараўннаҳр дәўири тарийхының гейпара мәселелери. Н. 2017.
• 2.Әлеўов Ө., Әлеўова Г. Сасық бийдиң сиясий-ҳуқықый көзқарасларыН 2015
• 3.Бердақ Амангелди. Н. 1993.
• 4.Камалов С. Қарақалпақлардың халық болып қәлиплесиўи ҳәм оның мәмлекетлигиниң тарийхынан Н. 2001
• 5.Қарақалпақстанның жаңа тарийхы. Н. 2003.
• 6.Нажимов Т. Өзбекстандағы қарақалпақлар ҳаққында.// Әмиўдәрья журналы 1994 2-4
• 7.Нызанов М. Қарақалпақлар. Н. 2020.
• 8.Internet ma’lumotlari.