Referat orınlaǵan: Allanazarov s qabıllaǵan

Process jaǵdayı.

Kóbinshe ádebiyatlarda ápiwayılastırıw ushın, processdı orınlaw waqtındaǵı programmanı xarakterliytin abstrakciya sıpatında alıw usınıs etiledi.

Process OS бошқаруви basqarıw astında esaplanadı. Bunday qabıl qılıwda esaolaw sistemalarında orınlanatın hámme nárse (tek paydalanıwshı programmaların emes, bálkim OSnıń da ayrım atları da) processler toplamı sıpatında payda etilgen.

Bir processorlı kompyuter sistemasında hár bir momentinde tek bir process orınlanıwı múmkin. Multiprogrammalı esaplaw sistemalarinda bir neshe processdı úlıwma parallel qayta islew processordı bir processdan ekinshisine ótkeriw járdeminde ámelge asırıladı. Bir process orınlanǵansha, qalǵanları óz náwbetin kútedi.

Kórinib turıptı hár bir process minimum eki jaǵdayda bolıwı múmkin:

Process orınlanbaqta hám process orınlanbay atır. Bunday modeldegi processler jaǵdayı diyagramması tómendegi suwrette kórsetiledı.

7.1-Suwret. Process jaǵdayın eń ápiwayı diyagramması

Orınlanip atırǵan halatdaǵı process, belgili waqtdan soń OS tárepinen tamamlanıwı, yáki toqtatılıwı hám jáne orinlanbay atırǵan jaǵdayǵa ótkiziliwi múmkin. Process toqtatılıwı eki sebep penen júz beriwi múmkin: onıń isin dawam ettiriwi ushın qanday da bir xádiyse talap etilse, (máselen, kiriw-shıǵıw operciyasın juwmaqlaw) yáki OS tárepinen is process ushın ajratılǵan waqt tamamlanǵanda júz beredi. Onnan soń OS belgilengen algoriytim boyınsha orınlanbay atırǵan jaǵdayındaǵı processlerden birin saylaydı hám bul processdi orınlanıp atırǵan jaǵdayǵa ótkizedi. Sistemada payda bolıp atırǵan jańa process, basqa process orınlanbayatırǵan jaǵdayǵa ótkiziledi.

Bul júda qolay model bolıp. Ol orinlawǵa saylanǵan process ol toqtatılıwına sebep bolǵan hádiyseni kútiwi hám ámelde orınlawǵa tayın bolmaslıǵı múmkin. Bunday jaǵdaydan qutılıw ushın process orinlanbay atırǵan jaǵdaydı jańa ekinshi jaǵdayǵa bólemiz: tayarlıq hám kútiw halatı.(suwret 7.2)

Кiriw

7.2-Suwret. Process jaǵdayınıń jánede tolıq diyagramması

Sistemada payda bolıp atırǵan hár qanday jańa process tayarlıq halatına túsedi. Operaciyon sistema rejelestiriwdiń qanday da bir algoriytimınan paydalanıp, tayın processlerden birin saylap, onı orınlaw halatına ótkizedi.

Orınlanıw halatı process programmanı kodın tikkeley orınlanıwı júz beredi. Processdiń bul halatınan ush sebep boyınsha shıǵıw múmkin:

• 
  OS bul processdiń xizmetin toqtatadı;
  
• 
  Ol óz xizmetin belgili hádiyse júz bermegenshe dawam ettire almaydı hám OS onı “kútiw” halatına ótkizedi;
  
• 
  Esaplaw sistemasında úzilis júz beriwi menen (máselen,orınlanıwǵa waqt tamamlanıwı menen taymerden úziliw) onı tayarlıq halatına ótkiziledi.
  

Kútiw waqtları tayarlıq halatına process, kútilip atırǵan hádiyse júz beriwi menen ótedi hám ol jáne orınlanıw ushın saylanıw múmkin. Kiyinshelik rejelestiriw algoriytimi haqqında sóz barsa, bizdiń modelda jáne bir operaciya qoyıladı: bul process kreteriyanın kózgeriwi.

Processdi jaratıw hám juwmaqlaw operaciyaları bir mártelik operaciyalar, sebebi artıq qollanılmaydı ayrım sistemalı processlar, esaplaw sisteması waqtında hesh qashan juwmaqlanbaydı.

Process jaǵdayın ózgeriwi menen baylanıslı bolǵan, qáleń ol iske tússin yaki blakiyrovka bolsın, qaǵıyada boyınsha kóp mártelik esaplanadı.

OS, Process ústindegi ámellerdi orınlay alıwı ushın, hár bir process OSda belgili maǵlıwmatlar strukturası sıpatında sáwleleniwi lazım bul struktura sol processge tán maǵlıwmatlardı óz ishine aladı. Bul maǵlıwmatlar tómendegishe:

• 
  Process jaǵdayı
  
• 
  Process programmalı (счётчиги) esaplaǵıshı, yáki basqasha qılıp aytqanda, process ushın kiyingi orınlanatın komanda adresi.
  
• 
  Processor registorı quramı.
  
• 
  Yaddı basqarıw hám processordan paydalanıwdı rejelestiriw ushın zárúr maǵlıwmatlar (process prioriteti, adres mákanı, ólshemi hám jaylasqan ornı h.t.b.)
  
• 
  Esap (dizim) maǵlıwmatlatı process identifikaciyası nomeri, qatsı paydalanıwshı onın isin inializaciya qıldı, processdiń proessordan paydalanıw úlıwma waqtı h.t.b.
  
• 
  Kiriw – shıǵarıw qurılmaları menen baylanıslı maǵlıwmatlar (máselen, processǵa qanday qurilmalar baylanǵan, ashıq fayllar kestesi hám.t.b).
  

Аlbette bul maǵlıwmatlar sistemanıń hám quramı hár bir OSǵa baylanıslı. Kópǵana OSlardan processdi xarakterlewshi maǵlıwmat penen emes, bálkim bir neshe maǵlıwmatlar strukturasında saqlandı. Bul struktura hár túrli atalıwı, joqarıda keltirilgen maǵlıwmatlardı bir bólimin yáki qosımsha maǵlıwmatlardı da óz ishine alıwı múmkin. Onı process diskriptori, RSV (Process Control Block) yáki processdi basqarıw bloki dep ataw múmkin.

Processdıń kompyuterdegi quramalı ómir jolı onı tuwılıwınan baslanadı. Processler koncepciyasın qollawshı ixtiyarıy OS, process jaratıw quralına iye bolıw kerek.

Eń ápiwayı sistemalarda (máselen, tek bir anıq kórinetin is ushın proektlestirilgen sistemalarda) hámme processler sistema qatarında tuwılıwı múmkin. Quramalıraq operacion sistemalar, processlerdi zárúrlik boyınsha dinamik halda jaratıladı.

Operacion sistema startınan soń, jańa process tuwılıw sebepshisi bolıp arnawlı sistemalı shaqırıw orınlaǵan paydalanıwshı processi yamasa operaciyon sistema bolıwı múmkin, yaǵınıy nátiyjede jáne process bolıwı múmkin.

Jańa process tuwılıwına sebeo bolǵan process OS process(parent process) delinedi, qaytadan jańa jaratılǵan process – perzent process delinedi (child process). Perzent process óz náwbetinde jáne jańa perzent processdi jaratıwı múmkin hám sistema ishinde processdiń geneologik tereginiń toplamın payda etedi, yaǵınıy geneologik orman payda boladı.

7.3-Suwret. Ápiwayılastırılǵan processlerdiń ormanı. Strelka OS –perzenti múnásebetin kórsetedi.

Process tuwılıwında sistema jańa RSV dúzedi bunda process tuwılıwı halatı menen onı toltıra baslaydaı, jańa process óziniń jalǵı identifikaciya tártib nomerin aladı. Qanday da bir process juwmaqlanıwı menen bosaǵan identifikaciya nomeri basqa process ushın isletiliwı múmkin.

Ádetde óziniń funkciyaların orınlaw ushın process –perzent belgili resurslardı talap qıladı:yad, fayllar, kiritiw- shıǵarıw qurılmaları hám t.b. Olardı ajratıwdıń eki jaǵdayı bar. Jańa process ózin OS process resursların alıwı múmkin. Bunda ol resurslardi OS –Process yáki basqa perzent –processler menen bolıwında eki resurslardi tikkeley operaciyon sistemada alıw múmkin.

Operacion sistemadan alıwı múmkin. Ajıratılǵan resurslar haqqındaǵı maǵlıwmat PCBǵa kiritledi.

Bir mártelip operaciyalar processerler ОS basqarıwı tiykarındaǵı sanın ózgeriwine alıp keledi hám hár dayım málim resurslardıń ajıratılıwı hám bosawı menen baylanıslı. Кóp mártelik operaciyalar operacion sistemadaǵi processler sanınıń ózgeriwine alıp kelmeydi hám resurslardı ajıratıw hám bosaw menen baylanıslı bolıwı shárt emes.

Processler ústinde kóp martelik operaciyalardı orınlaw ushın ОS qanday jumıslardı orınlawın kórip shıǵamız.

Processti iske túsiriw ОS, tayar turǵan processler arasınan birin orınlanıwına tańlaydı. Tańlanǵan process ushın onı orınlanıwı ushın operativ yadta zárur maǵlıwmat penen táminleydi. Кeyin process halatı orınlanıw halatına ózgertiriledi hám basqarı process кomandaları esaplaǵıshı(sshyotchik)ke kórsetiletuǵın коmandasına uzatıladı. Bárshe zárur maǵlıwmatlar process RSVden alınadı.