|
Process túsúnigi.
OS túsúnigin qarap ótkenimizde, biz kóbinshe “programma” hám “tapsırma” sózlerin kóp isletemiz. Máselen, esaplaw sistemasi bir yáki bir neshe programmanı orınlaydı, OS tapsırmanı rejelestiredi, programmalar maǵlıwmatlar almasadı hám taǵı basqa. Biz bul sózlerdi úlıwma halda islettik hám siz hár bir anıq halda neni túsúnip atırǵanıńızdı shama menen kóz aldıńızǵa keltirer edińiz. Biraq birdiy sózler hár túrli jaǵdayda máselen, esaplaw sisteması islew bermiytin statik jaǵdaydaǵı obektlerdi da (máselen, disktegi fayıllar) hám ijra processindegi bolǵan dinamik jaǵdaydaǵı obektlerdi da bildirer edi. Bul jaǵday OS lar ulıwma bólimleri haqqında oylaǵanimizda, yaǵıniy ishki qurılmalar hám ózlin tutıwı itibar berilmegen halatta múmkin emes. Biraq endi zamanagoy kompyuter sistemaları isin detallasqan halda uyrengenimizde biz ámellerdi (terminologiyanı) anıqlastırıwımızǵa tuwrı keledı.
“Programma” hám “tapsırma” terminleri staik, isshil bolmaǵan (неактивний) obektlerdi xarakterlew úshın isletiledi. Programma bolsa, orınlanıw processinde dinamik, isshil obektge aylanadı. Onıń islewi tuwrısında kompyuter turli komandalarǵa islew beredi hám ózeriwshiler mánislerin ózgertedi. Programma orınlanıwı ushın, OS belgili san operativ yad ajratıwı, onı kiritiw shıǵarıw qurilmaları hám fayıllardı baylaw, yaǵınıy ulıwma sisteması resursları esabınan belgili bólimi rezervlap qoyıwı kerek. Olardıń sanı hám konfiguraciyası waqt ótiwi menen ózgeriwi múmkin. Bunday kompyuter sistemaları ishindegi isshil obektlerdi harakterlew ushın “programma” hám “tapsırma” terminleri ornına jańa “Process” terminin isletemiz.
OS larda resurs túsunigi, ádetde qayta takrar paydalanalatın resurslarǵa qaraǵansa, qatań hám jetispiytin obektlarǵa qarata isletiledi, olarǵa talap beriliwi, paydalanılıwı hám azat bolıwı múmkin. Resurslar bólistiriletin boladı, ol jaǵdayda bir neshe processler olardan bir waqtta paydalanıladı yáki parallel, yáki bólistirilmiytin boladı (ol jaǵdayda resurs tek bir process tárepinen isletiledi).
Eń birinshi OS lardı islep shıǵIw waqtında processor waqtı, yad, kiritiw-shıǵarıw kanalları hám periperik qurilmalar resurs esaplanadı. Kiyinshelik resurs túsinigi universal hám ulıwmalıq bolıp qaladı. Olarǵa hár túrli tiptegi programmalıq hám informaciya resursları (sistema kóz qarasdan olar obekt esaplanadı)kiredi, olardı bólistiriw múmkin hám olarǵa múrájetti basqarıw múmkin.
Tiykarǵı resurslardan biri processor bolıp. Onda processor tek kópprocessorlı sistemalardaǵı resurs sipatında shıǵadı, bir processorlı sistemalarda bolsa processor waqtı resurs esaplanadı. Onı bólistiriw parallel sxema boyınsha alıp barıladı.
Kiyingi resurs kórinisi – yad bolıp. Ol da bir waqttıń ózinde bólistiriliwi ( yadda bir waqtta bir neshe process bar bolsa) hám parallel (yad proesslerde nawbet penen beriledi) bólistiriliwi múmkin. Operativ yaddı processler arasında sapalı bólistiriw bolsa actual másele. Ulıwma halda tiykarǵı yad hám oǵan múrájet hár túrli resurslar.Olardıń hár biri bir-birine baylanıslı bolmaǵan halda beriliwi múmkin biraq yad penen tolıq islew ushın ekewide zárúr. М-n, sırtqı yad bir watta bólistiriliwi, oǵan múrájet bolsa náwbet penen bólistiriliwi múmkin.
Sırtqı qurılma jáne bir resurs kórinisi bolip.Úziliksiz múrájet mexanizimi bar bolip, olar bir waqtta bólistiriledi. Eger qurılma tek izbe-iz múrájetke iye bolsa, ol bólistiriletin resurs esaplanbaydı, m-n,printer,magnet lentadaǵı jiynaq.
Programmalı modullar da resurslardan biri bolıp esaplanadı. Bir márte paydalanılǵan resurslar tek bir márte tuwrı orınlanıwı múmkin.
Is waqtında olar ya óz kodların yáki berilgen úlkenliklerdi buzıwları múmkin. Bunday modullar bólinbiytin resurslar boladı. Qayta paydalanatın modullar imtiyazlı, imtiyazlı bolmaǵan, reenterabel hám qayta kiriwi múmkin.
Úlenlikler (maǵlıwmatlar) informaciya resurslar sıpatıda qaralıwı múmkin. Bul ya operativ yaddaǵı ózgeriwshiler yáki fayıllar bolıwı múmkin. Maǵlıwmatlardan tek oqıw paydalanılsa, olardı ańsat ajratıw múmkin. Porcesslerge bul kórinistegi resurslardı ózgertiwge ruxsat berilse, olardı bóliw mashqalası anǵurlım quramalasadı.
Jáne sonday resurslar bar, olardı iyesi processlerden ańsat alıwı múmkin, m-n, yad. Ayrımları bolsa iyesinen, esaplaw nátiyjesin joq qilmastan alıp bolmaydı. M-n, kompakt-diskke jazıwdı toqtatıwǵa bolmaydı.
Operaciyon sistemalardıń júmısın uyreniwde tiykarǵı túsúniklerden biri bolıp, ústinde sistema anıq ámeller orınlaytın tiykarǵı dinamik obektlar sıpatında alınatın processler esaplanadı.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
