Referat mavzu. Matritsa ustida almashtirishlar toshkent 2016



Download 340,7 Kb.
bet2/4
Sana25.02.2022
Hajmi340,7 Kb.
#462777
TuriReferat
1   2   3   4
Bog'liq
matritsa ustida almashtirishlar

teorema. Xos matritsa teskari matritsaga ega bo‘lmaydi.

Isboti. A matritsa uchun A1 mavjud bo‘lsin deb faraz qilaylik. U holda
AA1 I bo‘ladi. Bundan det(AA1)detI yoki det Adet A1 detI kelib chiqadi. Bunda det A  0 va det I 1 ekanini hisobga olsak, 0 1 ziddiyat hosil bo‘ladi. Bu ziddiyat qilingan faraz noto‘g‘ri ekanini ko‘rsatadi, ya’ni teoremani isbotlaydi.

  1. teorema. Har qanday xosmas A matritsa uchun teskari matritsa mavjud va yagona bo‘ladi.

Isboti. A matritsa xosmas, ya’ni det A 0 bo‘lsin. Avval A1 mavjud
1 bo‘lishini ko‘rsatamiz. Buning uchun A matritsani adjA matritsaga det A
ko‘paytiramiz va ko‘paytmaga determinantning 9- va 10- xossalarini qo‘llaymiz:



1

a11

 a21

a12 a22




a1n  detA12A
a2n  

det A
A22



 det AAn2 

   
det A

an1 


an2




detA
ann   A1n

det A

A2n




det A

Ann

A11 A21 An1  
A adjA

det A det A det A
a11A11 a12A12 ...a1nA1n a11A21 a12A22 ...a1nA2n a11An1 a12An2 ...a1nAnn


det A
a21A11 a22A12 ...a2nA1n

det A a21A21 a22A22 ...a2nA2n

...

 det A
a21An1 a22An2 ...a2nAnn

 det A  ...
an1A11 an2A12 ...annA1n

det A
...
an1A21 an2A22 ...annA2n

... ...

det A
... 
an1An1 an2An2 ...annAnn




det A







det A







det A







det A

det A
 0
 
 

 0


0 det A det A

0






0  1

 
0   0

 
det A0
 det A

0
1

0






0 

0   I AA1.

 1 




...
Demak, A matritsaga teskari matritsa mavjud va bu matritsa
1 1
A adjA (1.3.1)
det A
formula bilan topiladi. Bunda AA1 I tenglik bajariladi.
A1AI tenglikning bajarilishi shu kabi ko‘rsatiladi.
Endi A1 yagona ekanini ko‘rsatamiz. Buning uchun A1dan boshqa
A matritsaga teskari C matritsa mavjud bo‘lsin deb faraz qilamiz. U holda ta’rifga ko‘ra AC I bo‘ladi. Bu tenglikning har ikkala tamonini A1 ga chapdan ko‘paytiramiz:
A1AC A1I.
A1AI bo‘lgani uchun ICA1I bo‘ladi. Endi IC C va A1I A1ekanini hisobga olsak, C A1 kelib chiqadi. Teorema to‘liq isbot qilindi.
3- teorema. Teskari matritsa uchun ushbu xossalar o‘rinli bo‘ladi 5:
o 1 1 1 bo‘ladi;

  1. . A matritsa A teskari matritsaga ega bo‘lsa, det A

det A
2o. A matritsa A1 teskari matritsaga ega bo‘lsa, (A1)1 A bo‘ladi;
3o. nn o‘lchamli A va B matritsalar A1 va B1 teskari matritsalarga ega bo‘lsa, (AB)1 B1A1 bo‘ladi;

4o. A matritsa A1 teskari matritsaga ega bo‘lsa, (AT )1  (A1)T bo‘ladi. Isboti. 1) A matritsa uchun A1 mavjud bo‘lsin. U holda AA1 I yoki 1 1 1 1 kelib
det(AA ) detI bo‘ladi. Bundan det Adet A 1 yoki det A  det A chiqadi.

  1. A matritsa uchun A1 mavjud bo‘lsin. U holda AA1 I A1A

1
tengliklarga ko‘ra A matritsa uchun teskari matritsa mavjud va u A dan iborat, ya’ni (A1)1 A bo‘ladi.

  1. nn o‘lchamli A va B matritsalar A1 va B1 teskari matritsalarga ega bo‘lsin. U holda AB va B1A1 matritsalar uchun

(B1A1)(AB)  B1(A1A)B B1IBB1B I,

(AB)(B1A1)  A(BB1)A1  AIA1  AA1  I


bo‘ladi. Demak, AB uchun teskari matritsa mavjud va (AB)1 B1A1 bo‘ladi.
4) A matritsa uchun A1 mavjud bo‘lsin. U holda AT va (A1)T matritsalar uchun
AT (A1)T (A1A)T IT I,

(A1)T AT (AA1)T  IT  I


bo‘ladi. Demak, AT uchun teskari matritsa mavjud va (AT )1  (A1)T bo‘ladi. 1-izoh. 3o xossani k ta nn o‘lchamli va teskari matritsalarga ega bo‘lgan
matritsalar uchun quyidagicha umumlashtirish mumkin:
1 1 1 1 1
A1A2 ... Ak1Ak   Ak Ak1 ... A2 A1 .
Bu formula matematik induksiya metodi bilan isbotlanadi 6.
3.1-misol. A 13 42 matritsaga teskari matritsani toping va natijani tekshiring.
Yechish. Berilgan matritsaning determinantini hisoblaymiz:

3 4 det A  6  4  2.
1 2
det A 0va A matritsa uchun teskari matritsa mavjud.
Matritsa elementlarining algebraik to‘ldiruvchilarini topamiz:
A11 (1)112  2, A12 (1)1211,
A21 (1)214  4, A22 (1)2233.
A matritsaga biriktirilgan matritsani topamiz:
A11 A21   2  4
adjA A12 A22   1 3 .


1  2
A1  1
det A
Tekshirish:

 4  12 34  112 232. 
3  2 1

AA1  13 

4  1  2 1 0 I.
 1 32   0 1 
2 2

Shunday qilib,
 1  2 1
 
3.2-misol. A 2 0 1 matritsaga teskari matritsani toping .
 2 1 1

det A

1 2
 2

 2
0
1

1
1
1

 0  4  2  0  4 1 3  0.

Yechish. Bu matritsa uchun:
Matritsa elementlarining algebraik to‘ldiruvchilarini topamiz:

  1. 1 2 1 2

A11 1, A21  3, A31  2,

  1. 11 10 1

  2. 11 11 1

A12  0, A22  3, A32  3,
 2 2 12 1
2 01  21  2

A13  2, A23   3, A33  4.

A matritsaga biriktirilgan matritsani topamiz:







A11 A21

adjA   A12 A22
A13 A23

Demak,

A31  1
 
A32   0
A33  2

3
3
3

2
 3.
4

1 3 1 
A1  0 3 det A2 3


1
2  3
 
30
423


1
1
1

2

3
1. 4
3
2 1 2 12 0

Teskari matritsani topishning Gauss-Jordan usuli


A xosmas matritsaning A1 teskari matritsasini topishning qulay usullaridan biri matritsa satrlari ustida elementar almashtirishlarga asoslangan Gauss-Jordan usuli hisoblanadi.
A1 matritsani topishning Gauss-Jordan usuli ushbu tartibda amalga oshiriladi
7.
Gauss-Jordan usulining algoritmi
1o. A va I matritsalarni yonma-yon yozib, (A| I) kengaytirilgan matritsa tuziladi;
2o. Elementar almashtirishlar yordamida (A| I) matritsa (I | B) ko‘rinishga keltiriladi. Bunda B matritsa A matritsa uchun teskari
matritsa bo‘ladi.
3.3-misol. A 12 13 matritsaga teskari marritsani Gauss-Jardon usuli bilan toping

va natijani tekshiring.
Yechish.

3 11 0r1 r1  (2)r2 ~ (A| I) 
1 20 1

1 31  2 ~1 31  2 ~
~
1 20 1 r2 r2  (1)r1 0 51 3 r2 r2 :5
 


1 3  
~ ~1 0  (I | A1).
0 5 r2 r2 :5 0 1
  5 
Yuqorida keltirilgan ri ri rk belgilash i -satr bu satrga  songa ko‘paytirilgan k - satrni qo‘shish natijasida hosil qilinganini, ri ri : belgi esa
i - satr bu satrni  songa bo‘lish natijasida hosil qilinganini bildiradi.
 2 1
Demak, A   5
1 35  121 31.
 1 5
 5 5 
Tekshirish:
AA1 13 12 1521 31  1550 05I.

 1

3.4-misol. A  1
 2


1
3
1

2 

0  matritsaga teskari marritsani Gauss-Jardon usuli
4  

bilan toping.
Yechish.



(A
1 1

~0 2
0 3



1 0 3
~0 1 1

0 0  3


Demak,
 1 1

| I)  1 3
 2 1


  1. 0



  1. 0r2 r2 : 2

  1. 1



  1.  0



1 
0 2 


2

1

3 r3 r3 :


1 0 0
~0 1

0 0 1


21 0 0

00 1 0 r2 r2 r1 ~
40 0 1r r  (2)r
3 3 1
1 1 20 r1  r1  r2
~0 1 10 ~

0 3 01r3 r3  (3)r2


0 
1 0r1 r1  (3)r3
~0 10 r2 r2  (1)r3 ~

(3) 0 01
  
3

1 1
0 1   (I | A1).
3 
1
 
3




  2

2
A1  
 3

1
0


1 
1 .
3 

 1
  
3

Download 340,7 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish