Referat mavzu: Ma’muriy huquqiy munosabatlar Bajardi: Fozilova G. Toshkent -2014 Reja

1.Ma`muriy huquqiy munosabat tushunchasi,xususiyatlari va tarkibi


Ma’muriy-huquqiymunosabatlar – budavlatboshqaruvinitashkiletishvaamalgaoshirishjarayonidayuzagakeladiganvama’muriy-huquqiyme’yorlarbilantartibgasolinganijtimoiy-huquqiymunosabatlarningbirturidir.
Ma’muriy-huquqiymunosabatlarningxususiyatlari

• 
  bumunosabatlardavlatboshqaruvijarayonida (yokisohasida) yuzagakeladi;
  
• 
  bumunosabatlarningmajburiysub’ektibo‘libdavlatnomidanommaviy-huquqiymanfaatlarniko‘zlabharakatqiluvchidavlatboshqaruvi (ijrohokimiyati) organlarihisoblanadi;
  
• 
  bumunosabatlarhokimiyat-bo‘ysinuvvatomonlarningyuridiktengemasligibilantavsiflanadi;
  
• 
  bumunosabatlarommaviyyokiindividualmanfaatlarniqondirishmaqsadidaboshqaruvvazifalarivafunksiyalariniamalgaoshirishbo‘yichayuzagakeladi;
  
• 
  bumunosabatlartashkillashtirishxususiyatigaega, ya’niulardavlatboshqaruviningboshqaruvob’ektigatashkillotchilikta’siridoirasidayuzagakeladi;
  

bumunosabatlarqonuniyliknita’minlashningalohidahuquqiytartibivao‘zininghuquqiyhimoyasibilanajralibturadi.
Ma’muriy-huquqiymunosabatlarningtarkibi
Ma’muriy-huquqiymunosabatlarningsub’ektibo‘lib, undaishtiroketuvchitomonlar, ya’niboshqaruvjarayonidama’lumbirvakolatgaegabo‘lgan (davlatboshqaruvorganlari, mansabdorshaxslar) yokiboshqachama’muriy-huquqiymaqomgaegabo‘lganshaxslar (fuqarolar, jamoatbirlashmalari) hisoblanadi.
Munosabatsub’ektlarima’muriy-huquqiylayoqattalablarigajavobberishi, ya’nima’muriy-huquiymunosabatlardaishtiroketaolishimkoniyatigabo‘lishi, ma’muriy-huquqiynormalarbilanbelgilanganhuquqvamajburiyatlargaegabo‘lishilozim.
Ma’muriy huquq bilan tartibga solinadigan munosabatlar asosan quyidagilardan iborat:
1) tashkiliy jihatdan biri ikkinchisiga bo‘ysunadigan davlat organlari (O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi bilan vazirliklar, qo‘mitalar, hokimliklar) o‘rtasidagi munosabatlar;
2) bir-biriga bo‘ysunmaydigan davlat boshqaruv organlari (ikki vazirlik, ikki hokimlik va hokazo) o‘rtasidagi munosabatlar;
3) davlat boshqaruv organlari va ularga bo‘ysunadigan korxonalar, muassasalar, tashkilotlar o‘rtasidagi munosabatlar;
4)davlat boshqaruv organlari va jamoat birlashmalari (kasaba uyushmalari, siyosiy partiyalar, xotin-qizlar, faxriylar va yoshlar tashkilotlari, ijodiy uyushmalar va boshqalar) o‘rtasidagi munosabatlar;
5)davlat boshqaruv organlari va fuqarolar o‘rtasidagi munosabatlar
2.Ma’muriy-huquqiy munosabatlar va ularning turlari.

Ma’muriy – huquqiy munosabat deganda, ma’muriy -huquqiy norma bilan tartirbga solingan, taraflar ma’muriy- huquqiy normalar vositada o‘rnatilgan hamda kafolatlangan o‘zaro majburiyatlar va huquqlar egasi bo‘lib maydonga chiqadigan boshqaruv sohasidagi ijtimoiy munosabatlar tushuniladi.

1)Ma’muriy- huquq munosabatlar turli mezonlar bo‘yicha tasniflanadi. Ularga, avvalo, ijro etuvchi hokimiyat organlarining u yoki bu ob’ektga boshqaruv yoki tartibga solish xususiyatiga ega bo‘lgan ta’sir ko‘rastishidan iborat yuridik imkoniyati kiradi
2)Yuridik xususiyatga ko‘ra, ma’muriy-huquqiy munosabatlar ishtirokchilarining o‘zaro munosabatlari vertikal va gorizontal huquqiy munosabatlarga ajratiladi.
1) Vertikal huquqiy munosabatlar ma’muriy-huquqiy boshqaruvning hamda sub’ekt va ob’ekt o‘rtasida yuzaga keladigan davlat boshqaruv faoliyati uchun xos bo‘lgan subordinatsiya aloqalarning mohiyatini eng ko‘p darajada aks ettiradi. Odatda hokimiyat munosabatlari deb ataladigan munosabatlar aynan shu munosabatlardir.¹
2) Gorizontal huquqiy munosabatlar deganda, taraflar amalda va yuridik jihatdan teng huquqli bo‘ladigan munosabatlar tushuniladi. Binobarin, ularda bir tarafning boshqa taraf uchun bajarilishi majburiy bo‘lgan yuridik hokimiyat ko‘rsatmalari bo‘lmaydi.
3) Ishtirokchilarning tarkibiga ko‘ra, huquqiy munosabatlar apparat ichkarisidagi va tashqarisidagi munosabatlarga bo‘linadi. Birinchi holda mavjud bo‘lishi shar bo‘lgan (majburiy) sub’ekt (ma’muriy hokimiyat egasi, apparat bo`g`ini) apparatning boshqa bo`g`inlari (organlar, xizmatchilar va boshqalar) bilan munosabatga kirishadi. Ushbu huquqiy munosabatlar ijro etuvchi hokimiyat organlari tizimini, organlar va xizmatchilarning vakolatlarini, ularning o‘zaro munosabatlarini apparat ichidagi ishlar shakli va usullarini belgilovchi ma’muriy-huquqiy normalarga asoslanadi. Ikkinchi holda, majburiy sub’ekt fuqarolar, davlatga qarashli bo‘lmagan tashkilotlar, davlat korxonalari va muassasalar bilan hamkorlik qiladi.²