Referat jumíSÍ Tayarlaǵan B. Karamatdinov Qabıllaǵan Q. Tilewov

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ
INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ HÁM KOMMUNIKACIYALARÍN RAWAJLANDÍRÍW MINISTRLIGI


MUXAMMED AL-XOREZMIY ATINDAǴÍTASHKENT INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ UNIVERSITETI
NÓKIS FILIALÍ


TELEKOMMUNIKACIYA fakulteti
«Kommunikaciya » baǵdarı
3-kurs 3001-19 toparı sırtqı tálim student
KARAMATDINOV BAXTIYAR
« Kompyuter arxitekturası»
páninen


REFERAT
JUMÍSÍ
Tayarlaǵan _________________ B. Karamatdinov
Qabıllaǵan _________________ Q. Tilewov

Nókis –2022

TEMA: KIRIW HÁM SHÍǴÍW ÚSKENELERI
JOBASI:


Kirisiw

1. 
   Shinalar haqqında túsinik
   
2. 
   Shinalar hám ayrıqshalıqlar, mánzil hám maǵlıwmatlar shinalari.
   
3. 
   Tezlik (tezlik) shinalar, sistema shinalari
   

Juwmaq

KIRISIW
Jeke kompyuter - Universal texnikalıq sistema. Onıń konfiguratsiya (úskenediń quramı ) kerek bolǵanda maslasıwshı bolıwı múmkin. Soǵan qaramay, túsinik ámeldegi tiykarǵı konfiguratsiya, ádetdegi dep esaplanadı. Bunday jıynaqta ádetde kompyuter jetkizip beriledi. Tiykarǵı konfiguratsiya túsinigi parıq etiwi múmkin. Usı waqıtta tiykarǵı konfiguratsiyada tórtew apparat kórip shıǵıladı :
sistemalı blok ;
monıtor ;
klaviatura ;
tıshqansha.
Sistemalı blok Bul eń zárúrli strukturalıq bólimler ornatılǵan tiykarǵı túyin. Sistema blokında jaylasqan apparatlar dep ataladı ishki, hám oǵan jalǵanǵan apparatlar dep ataladı sırtqı. Kirisiw, shıǵıw hám uzaq múddetli saqlaw ushın mólsherlengen sırtqı qosımsha apparatlar da dep ataladı Parlamentler.
Sistema bólindi tómendegilerden ibarat :
korpus ;
anavilar;
protsessor;
tosınarlı kirisiw yadı ;
qattı disk ;
disket diskları ;
cLICC (yamasa DvD) drayverlar;
video karta ;
dawıs kartası
Sistema blokirovkasi turaq-jay
Sırtqı kóriniste sistema blokları jumıs formasında parıq etedi. Jeke kompyuterler gorizontal jaǵdayda shiǵarıladı (Jumıs stoli) hám vertikal (Minar ) Atqarılıwı. vertikal qatlli korpuslar ólshewler menen ajralıp turadı : tolıq ólshem degi (úlken minar ), orta ólshem degi (Midi minarı ) hám mini minarı. Gorizontal atqarıw etiwshi ımaratlar arasında, atap ótiw kvartira hám ásirese tegis (sır).
Formaǵa qosımsha túrde, jumıs dep atalǵan parametr korpus ushın júdá zárúrli bolıp tabıladı. forma faktorı. Jaylastırılǵan apparatlar ushın tiyisli talaplar. Usı waqıtta eki forma faktorlarınıń ımaratları tiykarınan qollanıladı : ATC. Formanıń forması tiykarǵı (sistema ) kompyuter basqarıwı fakultetine sáykes keletuǵın bolıwı kerek anamo taxta. Jeke kompyuterler elektr támiynatı menen támiyinlengen hám sol sebepli elektr támiynatı quwatı da turaq-jay parametrlerinen biri bolıp tabıladı. Ǵalabalıq modeller ushın 200-25040 vt quwat dáregi jeterli.
Ánjir. 1. Sistema bloklarınıń úlgileri
Jeke kompyuterdiń barlıq tiykarǵı ishki apparatları sistema birliginde jaylasqan hám tiykarınan arnawlı apparat - áne sol apparatda jaylasqan.
Anamo taxta - ishki apparatların jaylastırıw ushın isletiletuǵın jeke kompyuterdiń tiykarǵı basqarıwı.
Jeke kompyuterdiń ishki sxeması 2-suwretde keltirilgen.
Frec. 2. Ishki jeke kompyuter sxeması
Bas bet, Murtboard, sistemalar paneli)
Ana taxtası kóbinese dep ataladı sistema keńesi. Bul kompyuterdiń hasası. Bul qanday protsessorni isletiw múmkinligin anıqlaytuǵın tólew, bul eń joqarı muǵdardaǵı RAMning maksimal sanı ornatılıwı hám basqalar.
Barlıq keńeytpe panelleri (video karta, SCSI Controler, Modem, tarmaq kartaları hám basqalar ) anakariyaga biriktirilgen. Bunnan tısqarı, anamoxonada chiplar, kompyuter degi hámme zattı basqaradi.
Súwrette kórinetuǵın hám nomerler menen kórsetilgen ana taxtasınıń tiykarǵı strukturalıq bólimleri:
Protsessor rozetkası.
RAM ushın jalǵawshılar.
Interfeysler shinalar PCI.
Mikrokort (chipset) sisteması sisteması.
Ushın interfeysler jalǵanıw qıyın CD yamasa DvD diskları hám drayverlari.
FDD-ni jalǵaw ushın interfeysler.
I / o port blokı.
Oraylıq protsessor
Oraylıq protsessor - Bul maǵlıwmatlardı qayta islew hám esaplaw menen shuǵıllanatuǵın apparat. Zamanagóy protsessorlar júdá quramalı. Hár qanday protsessorning hasası - bul kremniy kristalında jaylasqan millionlap tranzistorlardan ibarat bolǵan yadro.
Protsessorni eki bólekke bolıw múmkin:
Alu (Arifmetik-logikalıq úskene) - maǵlıwmatlardı qayta islew
Uu (basqarıw úskenesi) - maǵlıwmatlardı uzatıw.
Protsessor úskenelestirilgen ishki yad. Ol shaqırıladı kesh yadı Eki dáreje bar.
Protsessorning ishki yadı dep ataladı Naq pul yadı
Zamanagóy protsessorlar quramına tosıqlar
Zamanagóy protsessorlar quramına tosıqlar ámeldegi (PIN tor dızbekleri - shaxmat tor qatlamları ). Ústinde bul zamatda Bir neshe protsessor óndiriwshi ámeldegi, olar arasında siz Intel hám AMD ni atap ótiwińiz múmkin.
Konstruktiv protsessor qoshqaraning kletkalarına uqsas kletkalardan ibarat, biraq bul kletkalar maǵlıwmatlarında tek saqlanıwı, bálki ózgeriwi múmkin. CPU ishki kletkalar qońıraw dizimge olmoq. Sonı atap ótiw kerek, birpara registrlar dizimine túsken maǵlıwmatlar maǵlıwmatlar dep esaplanbaydı, biraq basqa registrlarda maǵlıwmatlardı qayta islewdi basqarıw buyrıqları retinde. Protsessor dizimine kiritilgenler arasında olardıń quramına qaray, buyrıqlardıń atqarılıwın ózgertiw múmkin. Sonday etip, maǵlıwmatlardı túrli protsessorlar dizimine qaytarıw, maǵlıwmatlardı qayta islewdi basqarıw múmkin. Bul programmalardıń atqarıw etiliwine tiykarlanadı.
Protsessorlarga (shep - atdon xp 3200+, oń - atdon xp 3000+)
Keyingi element - Mikroprosessor KIT (chipset). Bul kompyuterdiń ishki apparatlarınıń islewin basqarıw hám anamo taxtanıń tiykarǵı funktsiyasın anıqlaw mikrossirsular kompleksi bolıp tabıladı. Mikroprotsessorlar gruppaları
Protsice-dıń sisteması, sistema buyrıqları, onıń arxitekturası qanshellilik qıyın bolsa, bul buyrıqtı rásmiylestiriw qanshellilik qıyın bolsa, protsessorning jumıs ciklında ólshenerlik bir buyrıqtı orınlawdıń ortasha dawam etiw waqti. Mısalı, Intel Pentium protsessorining komandiri sisteması mińnen aslam hár qıylı buyrıqlarǵa iye. Bunday protsessorlar dep ataladı keńeytirilgen buyrıq sistemasına iye protsessorlar - CSC protsessorlari (CISC - kompleks kompleksti esaplaw ).
80-jıllardıń ortalarında CSC protsessorlaridan ayrıqsha bolıp esaplanıw, arxitektura protsessorlari payda boldı ^ RICS S. Qısqartirilgan buyrıq sisteması (RICS - esaplawdı kemeytiw). Bunday arxitektura menen sistema daǵı jámáátler sanı talay kishi hám olardıń hár biri tezirek ámelge asıriladı. Sonday etip, ápiwayı jámáátlerden ibarat programmalar bul protsessorlar tárepinen talay tezirek ámelge asıriladı. Qısqartirilgan buyrıqlar kompleksiniń teris jaǵıı sonda, quramalı operatsiyalar eń ápiwayı kemeytiw buyrıqlarınıń nátiyjeli izbe-izliginen uzaqta bolıwı kerek.
Protsessor arxitekturasına eki jantasıw ortasındaǵı báseki nátiyjesinde olardıń arzalarınıń tómendegi tarqalıwı :
CSC protsessorlari universal esaplaw sistemalarında qollanıladı ;
Richc-npokkoplar birden-bir operatsiyalardı ámelge asırıwǵa jóneltirilgen qánigelestirilgen esaplaw sistemaları yamasa apparatlarında qollanıladı ;
Neyroprotsessorlar - bir saat dawamında 4 qosımsha, biraq 288.
Bunnan tısqarı, taǵı eki mikroprotsessorlarning eki túri ámeldegi:
vliw (júdá uzın oqıw qollanbası ) - úlken jámáátlik sóz ústinen;
Misc (Minimal kórsetpe beriw buyrıǵı ) - eń kem sistemanıń minimal sisteması hám joqarı tezlikte Shinalar eger protsessor jeke kompyuterdiń júregi bolsa, ol jaǵdayda shinalar arteriyalar hám tamırlar aqılǵa say elektr signalları aqılǵa say oqadi.
Shinalar - Bular kompyuter apparatları ortasındaǵı óz-ara tásirdi shólkemlestiriw ushın isletiletuǵın baylanıs kanalları. Bul jalǵawshılar keńeytpe panelleri ornatılǵan jaylar shinalar emes. ol interfeysler (uyalar, jalǵawshılar ), Olardıń járdemi menen shinalar menen baylanıstırıp, kóbinese, ádetde, ádetde ulgi perdelerinde kórinbeydi.
Shinaning jumısınıń ush tiykarǵı kórsetkishleri bar. Bul saat chastotası, túsiriw hám maǵlıwmatlardı uzatıw stavkası. ISA (Sanaat standartları arxitekturası - sanaat standartı daǵı arxitektura )
Platforma kompyuterleriniń tariyxıy jetiskenligi IBM PC ga aylandı Shama menen jigirma jıl aldın mártebe alǵan arxitektorshılıq sanaattıń standart arxitekturası ). Bul tekǵana barlıq sistemalardıń barlıq apparatların óz-ózinen serik etiwge ruxsat beriliwi múmkin, biraq standart jalǵawshılar (uyalar ) arqalı jańa apparatlardı ápiwayı jalǵanıwdı támiyinledi.Bunday arxitekturada tayarlanǵan shinaning ótkeriw qábileti 5, 5 Mb / s ni quraydı, biraq kúshli ótkeriw qábileti tómen bolǵanına qaramay, bul saya hám modemlar sıyaqlı salıstırǵanda " Aste-aste" sırtqı apparatlardı jalǵaw ushın bul shinalar kompyuterlerde isletiliwi kerek. 3. ISA - 16 bit jalǵawshı 8-bitli ISA interfeysi boyınsha 8 maǵlıwmatlar kanalı hám 20 mánzil kanalları kórsetildi. Bulardıń barlıǵı 1 Mb yadtı toltırıwǵa múmkinshilik berdi. 16 maǵlıwmat bıytların qayta kórip shıǵıwı múmkin bolǵan 80286 protsessorning keliwi menen 1984 jılda ámelge asırılǵan 16 -sanlı pulni alıw zárúrshiligi bar edi. Ulagor taǵı bir 36 kanaldı toldırdı, sonnan 8 tasi maǵlıwmatlar hám 7 - mánzil astında. Sonı atap ótiw kerek, 8 oqindi avtobusi 16 zaryad menen islewi múmkinligin atap ótiw kerek. Aytqansha, gilt kontseptsiyası jalǵawshı daǵı hám plitkadagi kesiw, 16-shı pul tabıwı menen birge payda boldı. Sondan berli IBMda IBM tolıq xarakteristikası hám waqtınsha ISA diagrammaların baspa etiwden bas tartdı, kóplegen temir óndiriwshiler ózleriniń shinalarini rawajlandırıwǵa qarar qılıwdı. Bul 32 islep shıǵarılǵan ISA, olardan paydalanbaǵan, biraq tiykarınan MCA hám Esana shinalarining kórinisin aldınan belgilep qoyǵan. 1985 jılda Intel 1986 jıl aqırında jaqtılıqnı kórgen 32 bitli 80386 protsessor islep shıqtı. 32 bitli kirisiw / shıǵıw avtobusida asıǵıs mútajlik bar edi. ISAning kelesinde rawajlanıwın dawam ettiriwdiń ornına, IBM jańa MCA shinasini (mikro kanaldıń mikrochiannel arxitekturasın jarattı ). Bul avtobus jalǵanǵan, bul avtobus jalǵanǵan bolıp, hár qanday basqa apparatqa jalǵanǵan avtobus jalǵanǵan hár qanday apparat ruxsat CACP Tir arbitr (Oraylıq arbitraj qadaǵalaw noqatı ). Bunnan tısqarı, KACP hesh qanday apparat tárepinen waqıyalar hám shinometr monopolizatsiyasini aldın aldı.
MCA avtobusi protsessor menen sinxronlashtirilmaydi, bul kereksiz dúgilisisler hám taxtalar ortasındaǵı aralasıw múmkinshiligın azaytadı.
Óshiriw hám sekrewler etiwmasligi keńeyiw taxtaların ápiwayı maman, háreketti talap etpeytuǵın ápiwayı, ápiwayı dep qısqartirdi.
Biraq bul standart qosımshalardı tapmadi, sebebi:
iBM MCA-den paydalanıwdı qálegen barlıq óndiriwshilerden ilgeri shıǵarılǵan kompyuterlerde pul tólew ushın pul tólew ushın pul tólew ushın pul tólewdi talap etdi. Kompyuter dúnyası plitka jantasıwın 1987 jılda qabıllawǵa tayın emes edi
birinshi MCA bahası júdá joqarı edi.
Bul faktorlardıń barlıǵı EIA shinasining kórinisin keltirip shıǵardı, olar MCA haqqında hámme zattı unutdilar.
Shinalar standartları (qurılıs principlerı hám islew Principi) Zamanagóy kompyuterlerdiń shinalari. Shinalar hám ayrıqshalıqlar, mánzil hám maǵlıwmatlar shinalari. Tezlik (tezlik) shinalar, sistema shinalari. Kompyuterler ishindegi strukturalıq bólimler bir-biri menen túrli jollar menen óz-ara tásir etedi. Eń ishki strukturalıq bólimler, sonday-aq protsessor, kesh, yad, keńeytiw kartaları hám saqlaw úskeneleri bir yamasa bir neshe menen bir-birleri menen óz-ara tásir etedi shina (Avtobuslar). Kompyuterler degi avtobus - bul maǵlıwmatlar eki yamasa bir neshe apparat ortasında (ádetde eki apparatqa jalǵanǵan shinalar) menen uzatılatuǵın kanal porto.- port ). Avtobus ádetde avtobusning bir bólegine aylandırıw ushın kirisiw noqatları yamasa apparat jalǵanıwına iye bolǵan jay basqa apparatlarǵa maǵlıwmat jiberiwi hám basqa apparatlardan maǵlıwmatlardı alıw múmkin. Shinaning kontseptsiyası kompyuterdiń hám sırtqı dúnya ushın " biymániliklik" ushın da keń tarqalǵan. Mısalı, uydagi telefon baylanısı avtobus arqalı o'qilishi múmkin: maǵlıwmatlar úyde sımlı uzatıw arqalı uzatıladı hám telefondı onı kóterip, telefondı kóterip telefondı ustap turıw arqalı telefondıń rozetkasın ornatıp, " avtobus" ga jalǵanıwıńız múmkin naycha. Avtobusdagi barlıq telefonlar Túsindiriw (úles) maǵlıwmatına ıyelewi múmkin, i. e. sóylew.Bul material zamanagóy Rsning shinalariga arnalǵan. Daslep, shinalar hám olardıń qásiyetleri talqılaw etiledi, keyin dúnyadaǵı eń keń tarqalǵan kompyuter tolıq maǵlıwmatlar menen talqılaw etiledi. i / o shinalar (Kirisiw / shıǵıw avtobusi), sonıń menen birge, shaqırıladı shinlar keńeyiwi (Keńeytiw avtobuslari).
Kompyuterler ishindegi strukturalıq bólimler bir-biri menen túrli jollar menen óz-ara tásir etedi. Eń ishki strukturalıq bólimler, sonday-aq protsessor, kesh, yad, keńeytiw kartaları hám saqlaw úskeneleri bir yamasa bir neshe menen bir-birleri menen óz-ara tásir etedi shina (Avtobuslar).
Kompyuterler degi avtobus - bul maǵlıwmatlar eki yamasa bir neshe apparat ortasında (ádetde eki apparatqa jalǵanǵan shinalar) menen uzatılatuǵın kanal porto.- port ). Avtobus ádetde avtobusning bir bólegine aylandırıw ushın kirisiw noqatları yamasa apparat jalǵanıwına iye bolǵan jay basqa apparatlarǵa maǵlıwmat jiberiwi hám basqa apparatlardan maǵlıwmatlardı alıw múmkin. Shinaning kontseptsiyası kompyuterdiń hám sırtqı dúnya ushın " biymániliklik" ushın da keń tarqalǵan. Mısalı, uydagi telefon baylanısı avtobus arqalı o'qilishi múmkin: maǵlıwmatlar úyde sımlı uzatıw arqalı uzatıladı hám telefondı onı kóterip, telefondı kóterip telefondı ustap turıw arqalı telefondıń rozetkasın ornatıp, " avtobus" ga jalǵanıwıńız múmkin naycha. Avtobusdagi barlıq telefonlar Túsindiriw (úles) maǵlıwmatına ıyelewi múmkin, i. e. sóylew.
Bul material zamanagóy Rsning shinalariga arnalǵan. Daslep, shinalar hám olardıń qásiyetleri talqılaw etiledi, keyin dúnyadaǵı eń keń tarqalǵan kompyuter tolıq maǵlıwmatlar menen talqılaw etiledi. i / o shinalar (Kirisiw / shıǵıw avtobusi), sonıń menen birge, shaqırıladı shinlar keńeyiwi (Keńeytiw avtobuslari).


PAYDALANILǴAN ÁDEBIYATLAR
1.Andrew S. Tanenbaum. Computer Networks, Fourth Edition. Publisher; Prentice Hall, 2011y.
2.Olifer V.G., Olifer N.А. Компютерные сети. Принципы, технологии, протоколы. Учебник. - СПб. Питер. 2010.
3.Musaev M.M.Kompyuter tizimlari va tarmoqlari. Toshkent.: Aloqachi nashriyoti, 2013 yil. 8 bob. 394 bet. Oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma.
Internet saytlar:
4.http://fayllar.org
5.http://www.wikipediya.org
6.http://www.kompy.info