|
Dene podpyatnik menen baylanısqan.
Podpyatnik ústinlerdi tiykarın bekkemlew ushın xızmet etedi hám jismning tek ústin o'qi átirapında aylanıwına jol qóyadı.
Podpyatnik tiykarınıń reaksiya vyertikal boylap joqoriga jónelgen, diywaldıń reaksiyası bolsa hám oqları boylap jónelgen hám ústindiń oǵına tik bolǵan sırtqıl etiwshılerge ajıratıw kerek (17-súwret).
17-rasm
Bunda - reaksiya kuchlari.
Bir uchi diywalǵa qisib maxkamlangan balka.
Eger (18-suwretdegi) Av balkanıń A kúshi diywalǵa qisib maxkamlangan bolsa, A noqat daǵı baylanısıw reaksiyasınıń ikita to'zuvchisidan tısqarı, balkanıń A noqat átirapında aylanıwına tosqınlıq etiwshi reaksiya momenti da ámeldegi boladı.
18-rasm
Bunda reaksiya kushleri momenti.
9. Bir uchi gorizontal boylap jılısıwǵa jol qóyatuǵın etip maxkamlangan balka.
19 -suwretde kórsetilgen Av balkanıń A uchi gorizontal boylap jılısıwǵa jol qóyatuǵın etip, maxkamlangan bolsa, bunday baylanısıw reaksiyası jılısıw tegisligine perpendikulyar bolǵan Y reaksiya kúshinen hám de balkanıń A noqat átirapında aylanıwına tosqınlıq etiwshi reaksiya momenti den ibarat boladı.
19-su’wret
- reaksiya kushi.
- reaksiya momenti
10. Bir ushi gorizontal da vyertikal boylap jılısıwǵa jol qóyatuǵın etip maxkamlangan balka 20 - suwretde kórsetilgen Av balkanıń A uchi da gorizontal, da vyertikal boylap jılısıwǵa jol qóyatuǵın etip maxkamlangan. Bul halda A noqatda tek balkanıń A noqat átirapında aylanıwına qarsılıq etiwshi M reaksiya momenti ámeldegi boladı.
20-su’wret
Baylanısıw hákisiomasi baylanısıwda bolǵan jismni erkin dene dep qaraw ushın baylanısıwdı reaksiya kúshi menen almastırıw kerek.
Bul hákisioma járdeminde baylanısıw daǵı denelerdiń teń salmaqlılıqı tekseriledi.
Salmaǵı P bolǵan Av balka ushın (21-súwret) OE tegislik, D tayansh hám OK tros penenbaylanısıwı bolıp esaplanadı
21-su’wret
Tegis sirt. Bunday sirt denege tegis sirt menen tiyip turǵan noqatınan sırtqa ótkerilgen normal baǵdarı boylap háreketine [В ответ на
Irkinish beredi. Sonlıqtan, reaksiya kúshi N tegis sirt menen jismning tiyip turǵan noqatınan sırtqa ótkerilgen normal boylap jónelgen hám sol noqatqa qoyılǵan boladı (7 shakl).
Eger tiyip turǵan sirtlardan qandayda-birı noqat bolsa, ol 7- forma.
halda reaksiya kúshi ekinshi sırtqa ótkerilgen normal boylap jónelgen boladı (8-forma ).
8- forma 9-forma
S abaq (qayıs, shınjır, jıp, tros). Eger baylanısıw cho'zil-maydigan ipdan ibarat bolsa, sabaq jismning asılıw noqatınan sabaq boylap háreketleniwine shek qóyadı. Ipning keriliw kúshi sabaq boylap asılıw noqatına tárep yo'naladi (9 -forma ).
Cilindrik sharnir (zoldirli
10-а shakl.
Bolt 1 hám kiygizilgan vtulka 2 den ibarat qo'zg'almas penencilindrik sharnir dene menen bekkem biriktirilgen vtulkaning ishki diametri menen ese (10 -a forma ). Dene forma tegisligine perpendikulyar bolǵan sharnir o'qi átirapında aylanıwı múmkin. Biraq sharnir oǵına perpendikulyar jónelis boyınsha háreketlana almaydı. Sol sebepli cilindrik sharnirda reaksiya kúshi, sharnir oǵına perpendikulyar bolǵan tegislikte yotib, sharnir o'qini kesip ótedi.
Kóbinese texnikada bekkem hám qo'zg'aluvchan sharnirli tayanshlar ushraydı. 10 -b formada A bekkem sharnirli tayansh bolıp tabıladı. Bul tayanshda RA reaksiya kúshi sharnir oǵınan ótip hám oǵan perpendikulyar tegislikte yotib, qálegen jóneliste boladı. B tayansh sharnirli qo'zg'aluvchan tayansh bolıp tabıladı. Bunda RB reaksiya kúshi qo'zg'aluvchan tayansh tiralib turǵan tegisliktiń normalı boylap jónelgen boladı.Sterjen. Bog’lanish uchlari sharnirlar bilan biriktirilgan AB va CD sterjenlar vositasida bajariladi.
11-forma
Sterjen salmaqların itibarǵa almay, al sterjendiń A hám B (C hám D) sharnirlariga qoyılǵan eki kúsh tásirinde teń salmaqlılıqta baladı. Sonlıqtan reaksiya kúshleri sterjenlerdiń úshlerindegi, sharnirlardan o'tetuǵın aqlar boylap jo'nelgen baladı (11-forma ). Zoldirli sharnir hám tagtovon (podpyatnik). Bul halda dene hár qanday háreket etiwi múmkin, tek sferik sharnirning orayı qo'zg'almas penenbolıp qaladı (12- a forma ).
12-a forma
Ádebiyatlar :
1. P. Shoxaydarova, Sh. Shoziyotov, Sh. Zairov «Teoriyalıq mexanika» sabaqlıq. Tashkent 1991 jıl.
2. T. R. Rashidov, Sh. Shoziyotov, K. B. Muminov «Teoriyalıq mexanika tiykarlari» sabaqlıq. Tashkent 1990 y.
3. S. M. Targ «Kratkiy kurs teoreticheskoy mexaniki» «visshaya shkola» 2002 g.
4. I. v. Meshcherskiy. Teoriyalıq mexanikadan máseleler kompleksi oqıw qollanbası Tashkent. 1989 y.
5. “Sbornik zadaniy dlya kursovix kárwan saray po teoreticheskoy mexanike” pod redaksiey A. A. Yablonskogo «visshaya shkola», 1985 g.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
