Редактор: досент Н

Vеrilənlər 
əsaslanır 
təmin еdir 
Vеrilənlər
Gəlirli 
satıĢ 
Kеfiyyətə 
nəzarət 
MüĢtərilərin 
saхlanması 
Təhlükənin 
qarĢısının 
alınması 
Tətbiqlər
Qərarlar 
Biliklər
Prоqnоz 
mоdеlləĢdirmə 
Əməllər
Həll mеtоdları 
Infоrmasiya
Əlaqələrin 
analizi 
Vеrilənlər 
bazasının 
sеqmеntlənməsi 
Sapmaların 
aĢkarlanması 
Əməllər
Həll mеtоdları 
Məsələlər
Ədədi qiymətlərin 
Təsnifat
KlastеrləĢdirmə
Vеrilənlər 

---

548 
ġəkil 11.3. Məsələlər-əməllər və həll metodları-tətbiqlər axını 
ġəkil 11.3 tamlığa iddia etməsə də, DATA MĠNĠNG prosesinin bütün 
səviyyələrini əks etdirir. AĢağı səviyyə mövçud verilənlərdən istifadə etməklə həll 
olunan məsələləri təyin edir. ġəkildə bu məsələlərdən bir necəsi-ədədi qiymətlərin 
xəbər verilməsi, təsnifat, assosiasiya, klasterləĢdirmə-göstərilib. 
Mahiyyət etibarilə informasiya səviyyəsi olan orta səviyyə DATA MĠNĠNG-
in əməllərini və metodlarını əhatə edir, məsələn, proqnoz modelləĢdirmə, 
əlaqələrin analizi, verilənlər bazasının seqmentlənməsi, sapmaların aĢkarlanması 
və s. 
Yuxarı səviyyə DATA MĠNĠNG-in tətbiqlərini əhatə edir, burada meneçerlər 
qərar qəbul edirlər, məsələn, gəlirli satıĢın təĢkili ücün, keyfiyyətə nəzarət ücün, 
müĢtərilərin saxlanması ücün, təhlükələrin qarĢısının alınması ücün və s. 
DATA MĠNĠNG prosesinin səviyyələrinin hər iki baxımdan Ģərhi çədvəl 11.1-
də verilmiĢdir. Misal kimi satıĢ firması üçün həll olunan təsnifat məsələsinə aid 
səviyyələrə baxaq. 
Çədvəl 11.1
DATA MĠNĠNG-in səviyyələri 
1-çi səviyyə 
məsələlər təsnifat 
verilənlər 
sorğular 
2-çi səviyyə 
əməllər 
proqnostik 
modelləĢdirmə 
Ġnformasiya analiz metodu 
3-çü səviyyə tətbiqlər 
müĢtərilərin 
saxlanması 
biliklər 
DATA MĠNĠNG-in 
nətiçələri 

---

549 
1-çi səviyyə.
Baxılan məsələ müĢtərilər üzrə verilənlər bazası əsasında həll 
olunur. Həmin VB-də müĢtərilər haqqında aĢağıdakı verilənlər saxlanır: müĢtərinin 
kodu, adı, yaĢı, çinsi, peĢəsi, gəliri və s. Firmanın məhsulundan istifadə edən 
müĢtərilərin bir hissəsi ona sadiq qalıblar, digər hissəsi isə sonradan firmanın 
məhsulunu almayıblar. Bu səviyyədə həll olunan məsələnin tipi təyin olunur-bu 
təsnifat məsələsidir. 
2-çi səviyyədə 
yerinə yetirilən əməl təyin olunur: proqnostik modelləĢdirmə. 
Proqnostik modelləĢdirmə vasitəsilə yeni obyekt (müĢtəri) məlum siniflərdən- 
daimi müĢtəri, bir dəfəlik müĢtəri və s.- birinə aid edilir. 
3-çü səviyyə 
DATA MĠNĠNG prosesinin nətiçələrini əhatə edir. Alınan 
biliklər nətiçəsində reklam materiallarının hansı müĢtərilərə göndərilməsini 
əvvəlçədən bilməklə firma özünün daimi müĢtərilərini saxlaya bilər.