Редактор: А. Тилегенов Редколлегия ағзалары

МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ БИЛИМЛЕНДИРИЎ
45
Natijalar. O‘smir organizmiga ta’sir ko‘rsatuvchi rang va shakllar borasida olib borilgan 
tadqiqotlar natijasida Lyusher testidan foydalanib, insonning funksional xususiyatlarni 
bajarilishini aniqlash mumkin. 
Lyusher testi rang tanlash ko‘pincha sub’yektning muayyan faoliyatga, kayfiyatga, 
funksional holatga va eng barqaror shaxsiy xususiyatlarga yo‘naltirilganligini aks ettiradi. 
Chet ellik psixologlar ba’zan Lusher testini xodimlarni tanlashda, ishlab chiqarish 
guruhlarini jalb qilishda, gerontologik tadqiqotlar, nikoh hamkorlarini tanlash bo‘yicha 
tavsiyalar berishda foydalanishgan. Ranglarning psixologik talqinidagi qiymatlari turli 
predmetlarning katta kontingentini har tomonlama tekshirish davomida aniqlandi.
Rang xarakteristikalari (Maks Lyusher bo‘yicha) 4 ta asosiy va 4 ta qo‘shimcha ranglarni 
o‘z ichiga oladi.
Birlamchi ranglar:
ko‘k - xotirjamlik, qanoat ramzi;
ko‘k-yashil-ishonch, qat’iyat, ba’zan o‘jarlik hissi;
to‘q qizil - irodaviy harakat kuchini, tajovuzkorlikni, tajovuzkor moyillikni, hayajonni 
ifodalaydi;
och sariq-faollik, muloqotga intilish, kenglik, quvnoqlik.
Optimal holatda ziddiyat bo‘lmasa, ranglar asosan birinchi beshta pozitsiyani egallashi 
kerak.
Qo‘shimcha ranglar: 5) binafsha rang; 6) jigarrang, 7) qora, 8) nol(0). Salbiy 
tendensiyalarni anglatadi: tashvish, asabiylashish, qo‘rquv, qayg‘u ko‘rinishida o‘smir 
psixologiyasiga ta’sir ko‘rsatadi. Ushbu ranglarning qiymati (shuningdek, asosiylari) 
ularning o‘zaro joylashuvi, pozitsiyalar bo‘yicha taqsimlanishi bilan aniqlanadi, ular quyida 
ko‘rsatiladi.
Ko‘rsatmalar (psixolog uchun): “rangli kartochkalarni aralashtiring va rang yuzasini 
tepaga qo‘ying. Mavzudan sakkiz rangdan eng ko‘p sizga yoqadiganidan birini tanlashni 
so‘rang. Shu bilan birga, u kiyimni, ko‘z rangini va hokazolarni sevimli rangi bilan 
bog‘lashga urinmasdan, rangni tanlashi kerakligini aniqlab olish kerak. Mavzu sakkiz 
rangdan еng yoqimli rangni tanlashi kerak. Tanlangan rangli kartani chetga surib, rangli 
tomonni pastga aylantirish kerak. Qolgan еtti rangning eng yoqimlisini tanlashlarini so‘rang. 
Tanlangan karta birinchi bir o‘ng pastga rangli tomoni bilan joylashtirilgan bo‘lishi kerak. 
Jarayonni ketma – ket takrorlang. Karta raqamlarini ochilgan tartibda qayta yozing. 2-3 
daqiqadan so‘ng, kartalarni yana rangli tomonga qo‘ying va xuddi shunday qiling. Shu bilan 
birga, mavzu birinchi tanlovdagi raqam tartibini yodda tutmasligi va oldingi tartibni ongli 
ravishda o‘zgartirishi kerakligini tushuntiring. U birinchi marta aynan mana shu ranglarni 
tanlashi kerak.
Lushyur testidagi birinchi tanlov eng o‘smir organizmi uchun maqbul xolatni anglatsa, 
ikkinchisi esa, haqiqiy holatni tavsiflaydi. Tadqiqot maqsadiga qarab, tegishli test natijalari 
talqin qilinishi mumkin.
Muhokama. Rangning psixologik ta’siri bilan biz ma’lum bir rang ta’siri ostida boshdan 
kechirishimiz mumkin bo‘lgan his-tuyg‘ular va tajribalar haqida gapiramiz. Bu ta’sir rang 
optik xususiyatlari bilan bog‘liq. Albatta, yashil tinch rang hisoblanadi. U xech qanday 
xissiy ta’sir ko‘rsatmaydi va hech qanday xissiyot kasb etmaydi. Bu rangda quvonch, 
qayg‘u yo‘q. Rangning ta’sir doirasi charchagan o‘smir organizmiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi, 
lekin u ham vaqt davomida zerikarli tus olishi mumkin. Quyidagi o‘smir organizmiga ta’sir 
etuvchi ranglar klassifikatsiyasi berilgan va tasniflangan, jumladan:
– qizil, olov rang va sariq ranglar qo`zg`atuvchi;
– yashil, ko`k tinchlantiruvchi;

---