Редактор: А. Тилегенов Редколлегия ағзалары

МуғаллиМ ҳәМ үзликсиз билиМлендириў
58
Алауатдинов С.
ЎзПФИТИ мустақил изланувчиси
ҳАдиСлАРНи ПЕдАГОГиК ТАҳлил ЭТиШдА ПЕдАГОГиКА ВА 
ТАРиХ ФАНлАРиГА Оид МАНБАлАРНи ўРГАНиШ ХуСуСидА 
Таянч сўзлар: 
педагогик таҳлил,ҳадис, педагогика, тарих, манбалар, ислом 
дини, ғоя.
Ключевые слова: 
педагогический анализ, хадис, педагогика, история, источ-
ники, ислам, идея.
Keywords: 
pedagogical analysis, hadith, pedagogy, history, sources, Islam, idea.
Ислом динининг нодир манбалари, ҳадисларни ўрганишга киришар эканмиз, 
ушбу маданият пайдо бўлишигача бўлган ижтимоий муҳит, турмуш тарзи, тарбия 
масалалари, халқлар ва миллатларнинг тарбиявий қарашлари тарихини бир неча бор 
илмий таҳлилдан ўтказишимизга тўғри келди. Айниқса, мазкур йўналишда амалга 
оширилган тадқиқотларга ҳам мурожаат қилдик.
Педагогика тарихи фанида илк ислом даври ўрта асрлар тарихи билан боғлиқ 
ҳолда ўрганилди. 
Аммо педагогик тадқиқотларни олиб боришда тарихий даврларни ва вақтни 
ҳисобга олиш жуда ҳам масала саналади. Тадқиқотнинг долзарблиги эмас, балки таъ-
лим жараёнига бевосита таъсир этишда маълумотларнинг эскириши янги муаммолар 
келтириб чиқаради. Шунингдек, педагогик тадқиқотлар тарихий-қиёсий жиҳатларга 
эътибор қаратилиши билан аҳамиятга моликдир.
Ушбу фикрни илгари сурган ҳолда, тадқиқотчи Н.Эркабоеванинг: «...Бу 
тадқиқотлар педагогикада даврлаштириш муаммосини ҳал қилишни кун тартибига 
қўйди. 
Педагогика тарихи қуйидагича даврлаштирилди:
1. Энг қадимги даврларда педагогик фикрларнинг пайдо бўлиши ва ривожла-
ниши.
2. VII асрлардан ислом динининг кириб келиши ва унинг таълим-тарбияга таъ-
сири.
3. Шарқ уйғониш даврида таълим-тарбия ва мактаб-мадрасаларда таълим маз-
муни.
4. ХIV-ХVI асрларда таълим-тарбия ва мактаб.
5. ХVII-ХVIII асрларда таълим-тарбия ва педагогик фикрлар.
6. ХIХ асрнинг биринчи ярми ва ХХ асрларда таълим-тарбия ва педагогик 
фикрлар.
7. Шўро даврида таълим ва педагогик фикрлар.
8. Мустақил Ўзбекистонда таълим-тарбия ва педагогик фикрлар тараққиёти», 
- деган хулосасини келтирмасдан ўтишнинг иложи йўқ. 
Мазкур даврлаштиришнинг ривожида бизнинг муаммомизга оид бўлган ислом 
маданияти ёки диний ҳаётда педагогик фикрларнинг ўрганилиш даври (халқ педаго-
гикасининг муҳим ўзаги сифатида деб қаралганда) келтирилмаган. Бу ўз навбатида 
тадқиқотимиз жараёнида ушбу масалага ҳам аниқлик киритишимизда муҳим омил 
бўлиб саналди. 

---