Recent scientific investigation

Section 3. Engineering
13 
COMPARATIVE ANALYSIS OF ORE DRESSING METHODS 
WITH THE USE OF FLOTATION AND CAVITATION 
MACHINES 
Samat Rashitovich Abdullin
13 
Section 4. Philology 
19 
AXIOLOGY OF PAGANISM IN PROSE BY YEREMEY AYPIN 
Alexander Semenov 
19 
Section 5. Economics 
32 
PRODUCTION IMPROVEMENT RESERVES IN REAL 
SECTOR ENTERPRISES 
Abdullaev Abdurauf 
Eraliev Alisher Abdukhalilovich 
32 
INVESTIGATION OF INTEGRATION PROCESSES
IN THE ARAB MAGHREB UNION 
Marika Obolenskaya 
36 
SOCIO-ECONOMIC AND LEGAL PROBLEMS 
IN MIGRATION RELATIONS WITH YOUTH 
Otabek Mardon ugli Ruzibayev 
40 

---

SECTION 1. 
ARCHITECTURE 
 
DAMAGE TO HISTORICAL TOMBS IN THE REPUBLIC 
OF KARAKALPAKSTAN UNDER CLIMATE RAIN. 
CHILPIK DAXMASI ON THE EXAMPLE
OF AMUDARYO DISTRICT 
Najibullo Kaliev 
Assistant of Berdakh Karakalpak State University, 
Uzbekistan, Tashkent
 
ҚОРАҚАЛПАҒИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ИҚЛИМИЙ 
ЁҒИНГАРШИЛИК ТАСРИДА ТАРИХИЙ 
МАХБАРАЛАРНИНГ ЧИКАСЛАНИШИ. ЧИЛПИҚ 
ДАХМАСИ АМУДАРЁ ТУМАНИ МИСОЛИДА 
Наджибулло Калиев
Бердақ номидаги Қорақалпоқ Давлат Университети ассистенти, 
Ўзбекистон Республикаси, Тошкент шаҳри 
 
Амударё тумани Ўрта Осиёнинг марказий қисмида Атлантик 
океанидан узоқда, континент ичкарисида дунёдаги энг йирик чўллар 
Қизилқум ва Қарақумнинг марказида жойлашган ва шунга мувофиқ унинг 
иқлими кескин континентал ҳисобланади. Ғарбдан таъсир кўрсатувчи 
Атлантик океанининг ҳаво массалари ўзи билан бирга намликни, яъни 
ёғон-сочин олиб келса, Шимолий муз океани эса Сибирдан эсадиган 
ҳаво массаларини, яъни совуқни олиб келади. Натижада йилнинг қиш 
ойларида ҳавонинг ҳарорати кескин пасайиб кетади. Қиш ойларида 
Атлантик океанидан келадиган иссиқ ва нам ҳаво массалари, Шимолий 
муз океанидан ва Сибирдан эсувчи совуқ антициклон таъсирида жуда ҳам 
совиб, қорлар айналиши кузатилади. Шунингдек, ҳаво ҳаддан ташқари 
совутиб, кучли шамоллар эса бошлайди. Бу ўз навбатида тарихий 
махбарларга ножуя таъсирлар кўрсатади. Бундай ҳолатларда уларни 
сақлашга дойир ишларга ихтиёж туғилади. Юқоридагилардан ташқари 

---

5 
кеч баҳорда ва эрта кузда Арктика ва Сибирдан келувчи совуқ ҳаво 
массалари махбара деворларига совуқ уриб кетишига ва умирбоқийлик 
устуворлигининг камайиб кетишига, бази йилларда эса қиров уриб кетган 
ҳолларда сақлаб қолиш ва қайта тиклаш соҳаларининг ривожланишига 
тўсқинлик қилади. Шундай ҳолатларнинг бири 1991-йили кузатилиб, 
иссиқ ҳаво массалари бирданига совутиб кетиши натижасида Қўйи 
Амударё иқтисодий раёнининг кўпчилик хўжаликларида, шунингдек 
Амударё тумани ҳудудида ҳам дўл ва ёмғир ёғиб, бу ўз навбатида 
республикамизнинг тарихий махбараларга катта миқдорда зарар келтирди. 
Шу йилнинг 29-30 май кунлари туман ҳудудида ёғқан дўл тумандаги 
махбарага зарар этказилганлиги архив маълумотларидан ҳам билса 
бўлади. Шундай қилиб, бир ой давомида ёғқан дўл ва ёғинлар 
натижасида бутун Қорақалпоғистон Республикаси, жумладан Амударё 
тумани тарихий ёдгорлик жойлари кўпгина зарар кўрди. Жумладан 
Чилпиқ дахмаси.