Realizm hám kritikalıq realizm ádebiyatı

"Karl IX saltanatı jılnaması". Merime 1829-jılı óziniń diniy urıslar zamanınan alıp jazǵan tariyxıy romanın baspadan shıǵardı. Bul roman teması XVI ásirdiń -1572 jıldaǵı katolikler menen gugenotlar ortasındaǵı diniy waqıyalarǵa baǵıshlanǵan. Restavraciya dáwiri ómiri jazıwshıǵa Franciyanıń uzaq ótmish waqıyaları menen baylanıslı halda zamanınıń háwij alǵan diniy reakciyanı pash qılıwǵa imkan berdi.
Merime romanında sóz qılınǵan qanlı Vapfolomey keshesi (24-25 avgust) diniy tasublikning aqıbeti ekenin kórsetedi. Zamanınıń azatlıqtı súygen adamlar bolǵan Merime bul qanqorlıqtıń asosıy ayıpdarları menen din homiylerin keskin qaralaydı.Jazıwshı romanında aǵa-ini Jorj hám Bornar de Merjiler tariyxın kórsetedi. Roman waqiyaları Napaleon Banapart imperiyası awdarılǵannan keyin, Evropada Muqaddes Ittifoq tıń hám sol arqalı háwij alǵan diniy reakciyanıń jirkenishli júzlerin pash qılıp taslaydı.
Merime novellaları. Merime dúnya ádebiyatında novella janrınıń ataqlı ustası sıpatında atanǵan. Jazıwshı bul sahoda ájayıp dóretpeler arasında tómendegiler eń áhmiyetli: Tamango(1829), Mateo Falkone (1829), Etruss guldoni (1830), Ikkieqlama xato (1833). Merime novellaları dramatizimge bay, sada, anıq, ravan tilde jazılǵan. Tamango atlı novellasında Merime oq deneli qulpurıshlardıń kirdikarların pash qıladı. Tamango Afrikada qara tánli qábilalardan biriniń baslıǵı. Ol oq tánli qul sawdagerleriniń óz watanlasların tutıp satadı. Sonday sawda payıtında oq tánliler kapitanı Ledu Tamangonıń ózin hám hiyle menen asir aladı. Qullar artılǵan kemede Tamango baslıq negrler kóterlis shıǵaradı.
Mateo Falkone novellasında Korsika aralı, ol jerde jasaytuǵın xalıqlardıń úrp-ádetleri óz kórinisin tapqan.
Etruss guldoni novellasında Merime joqarı tabaqa wákilleri orasında ǵıybat, jala kibi illetler pash qılındı. Ogyust Sen-Kler dvoryan jasları arasında ózin jalǵız sezedi. Maqtanısh, sergáplik oǵan oǵan begana. Sen-Kler Matilda de Kursi de Kursi atlı jesir hayaldı jaqsı kóredi. Joqarı doyira wákilleri arasında Sen-Kler menen Matilda arasındaǵı múnásebet saya taslawshı hár túrli gápler kóbeyedi. Buǵan shıday almaǵan Sen-Kler ózi jaqtırmaǵan adam menen duelge shıǵadı hám óledi.
Merime 1844-jılı Arsena Giye, 1845-jılı Karmen atlı ájayıp qıssaları jaratıldı.
Arsena Giyoda suwretlengen, kambaǵal qız Arsena Giyo burjua dúzimi sharayatında hámme jerde ayaq astı etiledi. Onıń birden-bir quwanıshı Maks atlı jigitke bolǵan muxabbatı. Arseno Giyo bul muxabbatın qádirleydi. Joqarı tabaqa wákili de Pen xanım ólim tóseginde jatırǵan Arseno Giyonı óz muxabbatınan waz keshiwdi talap etedi. Biraq buǵan erise almaydı.
Karmen qıssasında jazıwshı lwliler ómirine murajatetip, hámme nárseden óz shaxsiniń erkin bolıwın birinshi orınǵa qoyǵan maǵrur, batır erksúyer hayal obrazın jaratadı. Karmen obrazı romantik qahramandı esletsede, jazıwshı realist sıpatında insan kewliniń qaynoq ehtirosların isenerli qılıp suwretlegen.