Rеaktsiyaga kirgan moddalarning massasi rеaktsiya natijasida xosil bo’lgan moddalarning massasiga xamma vaqt tеng



Download 208,92 Kb.
bet3/10
Sana06.02.2023
Hajmi208,92 Kb.
#908443
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
Документ Microsoft Word

Na2R + Ca +2 → 2Na+ + CaR

5. Atom – kimyoviy elementning eng kichik zarrachasi bo’lib, uzida usha elementning barcha kimyoviy hossalarini mujassamlashtiradi.


Atom elektrneytral zarracha bo’lib, u musbat zaryadli yadro va manfiy zaryadli elektronlardan iborat. Atomning deyarli barcha massasini yadro massasi tashkil etadi. Atom yadrosi nuklonlardan, ya‘ni proton va neytronlardan tuzilgan. Bu nazariya dastlab 1932 yilda D.D.Ivanenko va Ye.N. Gapon tomonidan takdif etilgan.
Atomning radiusi juda kichik: 10 –10 m (yoki 10–9 nm). Masalan, vodorod atomining radiusi 0,053 nm (nanometr) bo’lsa, kumush atomining radiusi 0,144 nm ga teng. Yadro radiusi esa 10– 4 – 10– 5 nm chamasida bo’ladi, ya‘ni atomnikidan taxminan 105 marta (100000) kichikdir. Atom tuzilishi nazariyasi yaratilishida kimyoviy elementlarning optik spektrlarini tekshirish katta ahamiyatga ega bo’ldi.
Elektr zaryadi qiymatini 1909 yilda R. Malliken aniqladi. Protonning massasini esa Ye. Golshteyn aniqlagan edi. Proton massasi vodorod atomi massasiga teng bo’lib chiqdi. Neytron massasi (1,6747 · 10– 27 kg) 1932 yilda J.CHedvik tomonidan aniqlandi. Atom tuzilishi haqidagi zamonaviy ta‘limot to’lqin mexanikasi g’oyalariga asoslanadi. To’lqin mexanika mikroob‘ektlarning kuch maydoni ta‘siridagi harakatini o’rganadi. To’lqin mexanikasi XX asrning 20- yillaridan boshlab rivojlandi. Uning rivojlanishida Lui de Broyl, V.K.Geyzenberg, P.Dirak, E.SHredinger, V.A.Fok va boshka olimlar katta xissa qo’shdilar.
Kishi ko’zi yordamida ko’rish mumkin bo’lgan barcha zarrachalar makroolamni tashkil qiladi. Makroolam ob‘ektlari esa, ko’z bilan ham, mikroskop yordami bilan ham ko’rinmaydi. Ular jumlasiga molekula, atom, elektron, proton, neytronlar kabi elementar zarrachalar kiradi. Mikroob‘ektlarni eng muhim xususiyatlari shundaki, ular ham zarracha, ham to’lkin xossalarini namoyon qiladi. Masalan, yoruglik kvantlari – fotonlarda zarracha (korpuskulyar) xossalar borligini Stoletov kashf etgan fotoeffekt hodisasi va Komptonning yoruglikning yoyilishi effekti nomli tajribalari asosida isbot qilingan, lekin interferentsiya va difraktsiya hodisalari yorug’likning to’lqin tabiatga ega ekanligini ko’rsatdi. Makroolam ob‘ektlarining hossalari klassik mexanika qonunlari asosida ham izoxlanadi, chunki ular aniq o’lchamli radius, aniq o’lchamli tezlik va boshqa xossalarga ega bo’lib, fazoda aniq o’rinni egallaydi. Mikroolam ob‘ektlarining jismlari, masalan, elektron harakat tezligi, radiuslarining katta – kichikligi va holatlarining koordinatlari ma‘lum darajada ehtimollik bilangina tavsiflanishi mumkin. to’lqin mexanika asosida ikki printsip yotadi. Birinchisi – «mikroolam zarrachagina emas ular to’lqin hamdir», bu printsip de Broyl formulasi To’lqinsimon harakat makrosistema jismlari uchun ham taaluqli, lekin ular harakatining to’lqin uzunligi juda katta va chastotasi kichik bo’lishi tufayli bunday harakatni inobatga olmasa ham bo’ladi. Mikroolam zarrachalarining to’lqin o’lchamlari makroolam zarrachalarinikiga teskari bo’lib, ularni xisobga olmasa bo’lmaydi. Chastota katta bo’lishi ularning energiyasi ham katta bo’lishiga olib keladi.
6. Dаvriy sistemada bordan astatga diagonal oʻtkazilganida yuqorida turgan elementlardan: bor, uglerod, kremniy, azot, fosfor, mishyak, kislorod, oltingugurt, selen, tellur, ftor, xlor, brom, yod, astat, geliy, neon, argon, kripton, ksenon, radon kabi elementlar metallmaslar hisoblanib, barchasi p elementlar oilasiga kiradi. Bu elementlar oksidlovchi xususiyatni namoyon qiladi. Elektronlarni biriktirib olish xususiyat davrlar boʻylab tartib raqami ortishi bilan ortib boradi, guruhlar boʻyicha, tartib raqami ortishi bilan kamayib boradi. Elektronlarni biriktirib olish xususiyati quyidagi qator boʻylab oʻzgaradi, kamayib boradi.

Download 208,92 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish