R. RAJABOV
davom etgan industrial sivilizatsiyaning halokatga mahkumligini, postin
dustrial jam iyatning shakllanishi shubhasizligini ko ‘rsatdi. Demak, ta
raqqiyot abadiy davom etmaydi, har qanday yuksalishning nihoyasi bor.
2.Sivilizatsiyalar alm ashinuvi qanday yuz beradi?
Sivilizatsiyalar
alm ashinuviga sabab boMgan o ‘zgarishlarning birinchi m anbasini pira
m ida poydevorida inson va uning ehtiyojlari ham da qobiliyatlari-bilim -
lari, malaka, m anfaatlari dinam ikasidan izlash zarur. Biologik-ijtimoiy
boMgan oila v a alohida odam ning ehtiyojlari o ‘zgaradi. O dam lam ing har
bir yangi avlodi ehtiyojlarini qondirishda erishilgan darajasiga suyangan
holda oziq-ovqat, kiyim, uy-joy, taqinchoq va hokazolarga yangi talablar
qo ‘yadi. O ilalar iste’mol qiladigan mahsulotlar, xizm atlam i ishlab chiqa-
rish uchun qo ‘shim cha tabiiy xom ashyo, buyum lar, m ehnat qurollari,
energiya m anbalarini jalb qilish kerak. Aholi sonining o‘sishi, ijtimoiy
kelishm ovchiliklar va urushlar, boshqaruv, m udotaa, tartibni saqlash ehti
yojlari ijtimoiy ehtiyojlar doirasini kengaytiradi. M a’naviy k o ‘rinishdagi
ehtiyojlam ing o ‘sishi cheksiz.
Yangi hududlar, ko‘pincha noqulay iqlim sharoitlari boMgan yangi
hududlam i o ‘zlashtirish qo'shim cha ehtiyojlarni keltirib chiqaradi. Atrof-
muhitning ifloslanishi, jam iyatning faoliyati tufayli biosferaga yetkazil-
gan zarar ishlab chiqarishni tabiiy shart-sharoiti va odam lam ing hayoti
uchun g ‘am xo‘rlik qilish doirasini kengaytiradi. Inson, oila, jam iyatning
ehtiyojlar tuzilm asining m urakkablashuvi va hajm ining o ‘sishi jam iyat
piram idasining barcha qavatlarida o ‘zgarishlar uchun turtki beradi.
O dam lam ing ehtiyojlarini moddiy va m a’naviy, shaxsiy, ishlab chiqa-
rish va harbiy, joriy va istiqboldagi o ‘sishining um um ijtim oiy qonunini
to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri tushunish kerak emas. Ehtiyojlar bir tekisda o ‘smaydi.
U o ‘z siklik xususiyatiga ega. Yangi sivilizatsiyaning shakllanishi dav
rida iqtisodiy o ‘sish sur'atiarining kuchli o ‘sishi va ja m g ‘arish b a’zida
tez sur'atlar bilan o ‘sib borsada, o ‘sib borayotgan boylik hajm ining bir
qismi ehtiyojlarni qondirishga sarflanadi. A holining barcha qatlamlari bir
xil sur'atda boMmasada, boyib boradi. Lekin yetuklik fazasida kutilgan
um idlarning am alga oshishi va o ‘zini oqlashini umri qisqaligi k o ‘rinadi.
Iste’mol ja m g ‘arm asining o ‘sish sur'atlari sekinlashadi. Yangi avlodning
oMmish o ‘sish sur'atlari bilan qam chilangan ehtiyojlari e s a o ‘sib borayot
gan talablam i q o ‘yadi, qaysiki, u toMa hajm da qoniqtirilm aydi.
Turli ijtimoiy qatlam va guruhlar o ‘rtasida sekin sur'atlar bilan o ‘sa-
yotgan boylikni takror boMish uchun kurash kuchayadi. Ijtimoiy qara-
Do'stlaringiz bilan baham: