|
Малик Набиев
Набиев Малик 1916 йилда Тошкент шаҳрида таваллуд топган ва 2008 йилда вафот этган. Рангтасвирчи рассом, педагог. 100-расм. Ўзбекистон бадиий академиясининг академиги, Ўзбекистон ҳалқ рассоми. Ўзбекистонда хизмат кўрсатган санъат арбоби.
Набиев Малик тасвирий санъатнинг илк сабоқларини рассом Бахром Ҳамдамийдан ўргангач, устоз маслахатига кўра 1933 йилда рассомлик билим юртига ўқишга киради. 1937 йилда билим юртини тугатганидан сўнг шу ерда ўқитувчилик фаолиятини бошлайди.1962 йилда Низомий номли Тошкент давлат педагогик институти бадиий-графика факультетини тугатган. Ўша йилларда унинг санъат борасида мустақил ижодий фаолияти бошланган эди. Рассом урушнинг оғир йилларида қишлоқларни кезиб, портретлар ишлади, фашистларни қораловчи плакатлар чизиб, чақириқлар, шиорлар ёзиб, уруш орқасидаги меҳнат билан ғалабани яқинлаштиришга ҳаракат қилди.
Рассом ўз фаолияти давомида тарихий шахслар портрети, тарихий воқеаларни тасвирлашга жуда қизиқар эди.
Тарихий шахслар образини яратиш нақадар мушкуллигига қарамасдан ижодкор ўзининг тинимсиз меҳнати туфайли буюк сиймолар образини юксак бадиий савияда ярата олди. Улар амир Темур, Беруний, Бобур, Ибн Сино, Жомий ва Навоий, Ал Розий, Ал Хоразмий каби бир қанча йирик олим, шоир, давлат арбобларининг образларидир.
Ана шндай асарлардан бари 1962 йилда яратилган Захриддин Муҳаммад Бобур портретидир. Мазкур асарни яратиш мақсадида рассом кўп йиллар давомида изланишлар олиб борди. У Бобур яшаган жойларда-Андижон, Самарқанд, шаҳарларида ва Афғонистон, Хиндистон каби шаҳарларда бўлди. Бобир ҳақида яратилган мўжаз рангтасвир асарлари билан танишди.
Рассомнинг кўп йиллик тинимсиз меҳнати натижасида яратилган Бобур портрети олқишларга сазовор бўлди.
Беруний таваллудига 1000 йил тўлиши муносабати билан 1973 йилда Берунийнинг энг яхши портрети учун эълон қилинган танловда Малик Набиевнинг иши биринчи мукофотни олди. Бу портрет ЮНЕСКО нинг “Куръер” журнали муқовасида ва хорижий мамлакатларининг кўпгина журнал ва газеталарида ҳам берилди. 101-расм.
М.Набиев ижодида 1994 йилда яратилган “Амир Темур портрети” асосий ўринни эгаллайди. Бу асарда ёзиш истаги 1941 йилда сохибқирон гўри очилиб унинг калла суяги олингани ҳамда бу асосда Амир Темурнинг хайкалини рус хайкалтароши М.Герасимов томонидан ишлашга киришилган пайтдан бошланган эди деб эслайди рассом. Соҳибқироннинг бо суягини тарих музейида ўз кўзи билан кўрган М.Набиев унинг портретини ишлашга киришган эди. 102-расм.
Буюк шахсни портретини ишлаш қанчалик маъсулиятли ва мураккаб бўлганлигини билган рассом бунга эллик йилдан ортиқ вақт сарфлади. Бу даврда у Хиндистон, Эрон, Туркия, Англия, Франция, Испания каби мамлакатларнинг музейлари ва кутубхоналарида сақланаётган Амир Темур ҳаёти ва фаолияти билан боғлиқ бўлган мўъжаз рангтасвир асарларини у хақда яратилган кўплаб адабиётларни ўрганди.
Охир оқибатда давлат арбоби, ҳарбий қўмондан образини реалистик тарзда зўр махорат билан яратишга муваффақ бўлди.
1994 йилда энг яхши яратилган Амир Темур образи учун эълон қилинган танловдан М.Набиевнинг бу чуврати бош мукофатга сазовор бўлди.
Рассомнинг тарихий жанрда яратилган айрим асарларида озодлик учун бўлган ҳалқ қўзғолонлари моҳияти очиб берилади. М.Набиев авлоддан-авлодга ҳикоя қилиниб келинаётган тарихий воқеаларни астойдил ўрганиб, тарих сирларини жонли рангларда тасвирлашга муваффақ бўлган. Унинг ана шундай асарларидан бири Искандар Зулқарнайнга қарши озодлик учун кураш ҳақидаги “Спитамен қўзғолони” сувратидир. Шу жанрдаги яратилган асарлар қаторига “Самарқандда ҳунармандлар қўзғолони”, “Жиззах қўзғолони” каби ишларни киритиш мумкин.
М.Набиев на фақат рассом моҳир педагог, устоз ва етук мураббий ҳамдир. У 1960 йилдан бошлаб кўп йиллар давомида Низомий номли Тошкент давлат педагогика институти (университет)нинг бадиий-графика факультетида кафедра мудири ва профессор сифатида фаолият кўрсатиб келди.
Рассом мактаб, билим юртларининг ўқитувчилари, талабалар учун методик ишлар яратишда ҳам самарали меҳнат қилди. Унинг бу борадаги ишларининг натижаси китоб шаклида чоп этилган.
Ижодкорнинг сермахсул ижодий фаолияти хукумат томонидан муносиб тақдирланиб, унга “Буюк хизматлари учун” ордени берилган.
Do'stlaringiz bilan baham: |
