Rashidova maxbuba raximovnaning samarqand shahar maydonlarining arxitekturaviy -dizayn yechimlarini tadqiq etish

Moskvadagi Qizil maydon. Qizil maydon –Moskva Kremli va (g’arbda) va Xitoy (sharqda) o’rtasida joylashgan Moskvaning asosiy maydoni. Maydon Kremlning shimoliy-sharqiy devori bo’ylab, Kreml o’tish joyi va Voskresenskiye Vorota o’tish joyidan Vasilevskiy Spuskgacha, Kreml qirg’og’iga qaragan holda cho’zilgan. Maydonning g’arbiy tomonida Moskva Kremli, sharqiy tomonida yuqori savdo qatorlari va o’rta savdo qatorlari joylashgan. Bu Moskva Kremli bilan yagona ansamblning bir qismidir, lekin tarixan Xitoy shahrining bir qismidir. Qizil maydonda Kreml sxemasi bo’yicha Qizil maydonda qatl maydoni, va Pojarskiy haykali, Vladimir Lenin maqbarasi, Kreml devori yaqinidagi nekropol joylashgan. Maydonning shimoliy qismida Tarixiy muzey va Qozon sobori, janubiy qismida Pokrovskiy sobori joylashgan. Arxitektura ansambli butunjahon merosi obyekti sifatida YUNESKO himoyasida . Qadim zamonlardan maydon savdo joyi bo’lib xizmat qilgan, bu yerda ko’p asrlar davomida ketma-ket vaqtincha va doimiy savdo qatorlari qurilgan. Sovet davrida maydonda harbiy paradlar va namoyishlar bo’lib o’tdi, SSSR parchalanganidan keyin u ommaviy tadbirlar va konsertlar uchun ishlatila boshlandi. Maydonning uzunligi 75 metr , maydoni 24 750 m kvadrat [39].

I bob bo’yicha xulosa.
1.Ilk shaharlar ko'p funktsiyali bo'lgan, ya'ni ular xo'jalik, ma'muriy va madaniy markazlarga ega bo'lgan. Yuqorida keltirilgan ma'lumotlarga asoslangan holda ilk shaharlarni tashkil etuvchi 14 ta arxitektura-shaharsozlik atributlarini ishlab chiqdik: 1. Shaharning funktsional jihatdan ark va shahar (shahriston) qismlariga ajralishi;2. Qo'rg'ondevorlar, handaqlar va darvozalarning mavjudligi; 3. Shaharlar tuzilishida tabiiy rel'efning ahamiyati: asosiy qismning eng baland hududda joylashuvi;4. Daryolarga yaqin hududda joylashganligi; 5.Ko'chalar tarmog'ining shakllanganligi: asosiy keng ko'chalar, tor va berk ko'chalarga tabaqalanishi;6. Jamoa yig'iladigan maydon va bozorning mavjudligi;7. Diniy binoning mavjud ekanligi;8. Saroy binosining mavjudligi;9. Turar uylarning mavjud ekanligi;10. O'lchov turlarining shakllanganligi; 11. Qurilish usullarining takomillashuvi;12.Qurilish materiallarining rivoji;13.Suv chiqarish qurilmalarining mavjudligi;14. Qabristonlarning mavjudligi.
2. Shaharning asosiy funksional markazi - bu maydonlar bo'lib, ular shaharga ko'rk qo'shadigan ma'muriy va jamoat binolari hisoblanadi. Hatto ilgari ham shahar maydonlarida muhim uchrashuvlar va yirik tadbirlar bo'lib o'tardi. Shaharlarni maydonlarsiz tasavvur qilish qiyin. O'rtada shaharning asosiy markazi , uning oldida jamoat binolari, diniy binolar va bozorlar joylashgan maydon. 
3. Chet mamlakatlarda jamoat binolarining maydonlarda joylashtirilishini ko'plab kuzatishimiz mumkin. Misol tariqasida Sankt –Peterburgdagi A.S.Pushkin nomidagi teatr, jamoa kutubxonasi, bog' va pavilonlar hamda xoreografiya bilim yurti joylashgan maydonni ko'rsatish mumkin. Shu tarzda Is'hoq ibodatxonasi, Parijda-Panteon va Grand Opera, Tallindagi o'rta asr ratushalari va boshqa
shaharlardagi maydonlar tashkillashtirilgan.