Rashidova maxbuba raximovnaning samarqand shahar maydonlarining arxitekturaviy -dizayn yechimlarini tadqiq etish

Toshkentning Amir Temur hiyoboni. Toshkentning Amir Temur hiyoboni tarixi-o’rta asrlar hukmdorligining buyuk asoschisi, sohibqiron Amir Temur sanalib, XIX asrning boshlarida Toshkent Rossiya imperiyasining Turkiston Harbiy Okrugi markazi tarkibida bo’lgan. General Chernyayev buyrug’i bo’yicha 1882-yilda barpo qilingan bo’lib, harbiy namoyishgohla, otlar va piyodalar sayr etadigan Toshkentning eng qadimiy park maydoni sanaladi. Keyinchalik A.Temur hiyoboni parki, uning atrofida ayollar va erkaklar gimnaziyasi, o’qituvchilar ma’ruzalar eshitish zali va davlat banki barpo etilgan. 2009-yilga borib, hiyobonning tashqi qiyofasi yangi hukumat binolari qad ko’targandan keyin butkul o’zgardi (17-rasm).
Markaziy hiyobonda XIV asrda yashagan davlat arbobi va buyuk sohibqiron A.Temur haykali qad rostlab turibdi. U hukmdor katta bo’lgan hududni O’rtayer dengizidan Hindistongacha bo’lgan yagona markazlashtirilgan davlatni tashkil etib, 27 ta mamlakat uning qo’l ostida bo’lgan. Haykal bronzadan ishlangan bo’lib, sohibqiron ot ostida saltanat tojini kiyib, savlat to’kib o’tirgani gavdalantirilgan. Uning tagkursisida to’rt xil tilde sohibqironning shiori: “Kuch –adolatdadir” degan yozuvi turibdi. Mazkur haykal muallifi haykaltarosh Ilhom Jabborov hisoblanadi [36].
Xadra maydoni. Xadra-qadimgi o'rta asrlar maydoni, Eski Toshkentning tarixiy va me'moriy markazlaridan biri. Maydonning tarixi uzoq o'tmishga borib taqaladi: u 11-asrdan mavjud bo'lgan. Aynan o'sha uzoq vaqtlarda bu yerda shahar bozori - har qanday o'rta asr shaharlarining ijtimoiy va siyosiy hayotining an'anaviy markazi joylashgan edi. Bir necha asrlar davomida bozor Chorsu maydoniga ko'chib o'tdi, u bilan Xadra piyodalar, otliqlar va aravalar harakatlanadigan qadimgi ko'cha bilan bog'langan. Aslida, shuning uchun Xadra maydoni o'z nomini oldi, bu "yo'lning oxiri" deb tarjima qilingan - shahar shu erda joylashgan qal'a devorida tugaydi (18-rasm).
Zamonaviy Xadra maydoni, birinchi navbatda, yirik transport markazi, lekin u ijtimoiy hayot markazi sifatida o'z ahamiyatini yo'qotmagan - uning atrofida ko'plab tarixiy obidalar, madaniy va dam olish maskanlari joylashgan. Sovet davrida tramvay parki va kinoteatr boʻlgan boʻlsa, hozir bu yerda 1975 yilda meʼmorlar G. Aleksandrovich va G. Masyaginlar tomonidan qurilgan koʻk gumbazli Toshkent davlat sirki binosi, Oʻzbekiston tarixi muzeyi joylashgan. Bu maydon bayram tantanalari uchun an'anaviy joy.