Raqamli texnologiyalar fakulteti

Ma’lumotlar bazasi tushunchasi maydon, yozuv, fayl (jadval) kabi elementlar bilan chambarchas bog‘liq .
Maydon-bu ma’lumotlarni mantiqiy tashkil etishni elementar birligi bo‘lib, u axborotni eng kichik va bo‘linmas birligi bo‘lgan rekvizitga mos keladi. Maydonni tasvirlash uchun quyidagi tavsiflardan foydalaniladi:
Maydon nomi, masalan, familiyasi, ismi, tug‘ilgan sana, lavozimi, ish staji, mutaxassisligi.
Maydon turi, masalan, son (chislovoy), simvol (simvolьnыy), sana/vaqt (data/vremya), mantiqiy (logicheskiy).
Maydon uzunligi (o‘lchami), masalan, eng ko‘p simvollar sig‘imi;
Maydon aniqligi, (son tipidagi ma’lumotlar uchun) masalan, sonning o‘nlik ksr qismini aks ettirish uchun o‘nlik raqamdan to‘rtta.
Yozuv –bu mantiqiy bog‘langan maydonlar to‘plami. YOzuv tuzilishi uchun uning tarkibiga kiruvchi maydolar tarkibi va joylashishi ketma-ketligi bilan aniqlanib, ularni har biri ichida elementar yozuvlarning nusxasi deb ataladi. YOzuv ob’ektning biror bir elementi haqida to‘liq ma’lumotni ifodalaydi.
Fayl (jadval) -bu bir xil tuzilmaga ega bo‘lgan yozuvning nusxalar to‘plamidir. U o‘zicha har bir maydonda qiymatga ega.
Misol . STUDENT faylidagi (jadvalidagi) yozuvlarning mantiqiy strukturasini tavsiflashga doir misolda ko‘rsatilgan. STUDENT faylidagi yozuvning tuzilishi chiziqli bo‘lib, u o‘zgarmas uzunlikdagi yozuvlardan iborat. Yozuv maydonlari takrorlanuvchi qiymatlar guruhiga ega emas. Maydon qiymatiga murojaat uning nomeri bo‘yicha amalga oshiriladi.


1.1.1 Ma'lumotlar bazasini yaratish maqsadini aniqlash.
Ma`lumotlarni avtomatlashtirish kassa xizmatlarini avtomatlashitirish judayam ko`plab imkoniyatlarni va yengilliklarni berishi mumkin. Katta katta supermarket va dorixonalarda bunday dasturlarga extiyojlar juda yuqori. Ushbu kassa xizmatlarni avtomatlashtirish juda ko`plab imkoniyatlar va vaqt sarfini kamaytirishi mumkin, bundan tashqari dorixonalar xizmatlarini ham avtomatlashtirishi mumkin bunday dasturlarni boshqa sotuv nuqtalarida ham joriy qilish mumkin.
1) Suppermarket va geppermarketlarda;
2) kitob magazinlarda;
3) Dorixonalarda;
4) Bozor rastalarida;
"Maxsulotning" sub'ektining atributlari:
1) Maxsulot nomi;
2) Ishlab chiqargan korxona nomi;
3) Maxsulot turi;
4) Manzil;
5) Telefon;
Asosiy atribut - "Muzey (ko'rgazma)". Ko'rgazma ob'ektining atributlari:
1) Maxsulot kodi;
2) Zavodning elektiron pochtasi;
3) Maxsulotning massasi;
4)Maxsulotning ishlab chiqarilgan sanasi;
5)Maxsulotning amal qilish muddati;

Aloqalar sub'ektlar o'rtasidagi munosabatlarni belgilaydi. Maxsulotning nomi kodi(seriya raqami), maxsulotning massasi uning ishlab chiqarilgan sanalari amal qilish muddati maxsulot ishlab chiqargan korxona nomi elektiron pochtasi, ushbu korxona tomonidan ishlab chiqarilgan boshqa maxsulotlar,maxsulotning QR kodi, dorixonalarda dorilar turlari, dorilarning amal qilish muddatlari, ishlab chiqargan sanasi, ishlab chiqargan korxona manzili, elektiron pochtasi dorining str raqami, QR kodi. Shunday qilib, bizda "Savdo rastalarida kassalar”da ikkilik munosabati mavjud.

Ma'lumotlar bazasi modelining ER diagrammasi 1-rasmda ko'rsatilgan.
1-rasm

Maxsulot
(tovar)

Maxsulotlar

Korxonalar