Raqamli texnikaga kirish va avtomatika asoslari

11.1-rasm.Boshqarishning ochiq zanjirli tizimi a- tizimning prinsipial sxemasi; b-tizimning funksional sxemasi: KT – boshkaruvchi rele kontakti; IM- ijrochi mexanizm (kontaktor); BO- boshqarish ob’ekti.

Vaqt bo`yicha programmalangan, yuritish (t<sub>1</sub>), ishlash (t<sub>1</sub>- t<sub>2</sub>) va to`xtash
(t₂) vaqti berilgan davr ichida o`tadigan asinxron elektr yuritmani avtomatik boshqarish sistemasining funksional sxemasi 1,b rasmda korsatilgan. Bu elektr yuritma quyidagicha boshqariladi ( 11.1-rasm):
-vaqt ichida boshqaruvchi rele ishga tushadi v ning kontakti RB ulanadi. Kontaktor K ning el. magnit galtagidan (1) tok utib unda magnit maydoni xosil buladi. Magnit maydon kuchi F<sub>m</sub> prujina Pr kuchi F<sub>2 pr</sub> ni yengib F<sub>m</sub> >F<sub>pr</sub> bulganda qo`zgaluvchan temir uzak yakor 2 ni kuzgalmas temir uzak 3 tortib oladi. Shunda yakor bilan mexanik boglangan kontaktor kontaktorlari K₁, K_2,, K₃ asinxron elektr yuritma el. manbaiga ulaydi. Asinxron elektr yuritma ishga tushadi va t₂ vakt gacha ishlab turadi. Oradan t₂ vakt utgach boshkarish rele (vakt relesi) ning kontakti uziladi (RB), kontaktorgaltagi 1. dan o‘tmaydi, undagi magnit maydoni va Pr kontaktor kontaktlarini (K₁, K₂,K₃,) uzib, asinxron yuritmani davriy grafik asosida ishdan to‘xtatadi. (v).
Tizimning funksional sxemasiga muvofik, boshkaruvchi rele RB ijro etuvchi element-kontaktorga ta’sir kursatadi, Ijro etuvchi element IE uz navbatida ob’ektga ta’sir etib, uni berilgan davriy grafikka (programmaga) muvofik ishga tushiradi va to‘xtatadi.
Avtomatik boshkarishning 2-turiga boshkariladigan rejimda ishlaydigan yopik zanjirli informatsion tizimlar kiradi.
Bunday tizimlarda ob’ektni ishga tushirish, va ma’lum programma buyicha boshkarishdan tashkari, tizimning ishlash protsessi davomida ob’ektning sifat kursatkichlari- texnologik parametrlari rostlash bilan bog‘lik bo‘lgan boshkarish jarayoni xam bo‘ladi. Misol tarikasida bug kozonida yukori bosimli bug ishlash chikarish protsessida undagi texnologik parametr-suv satxi balandligi o‘zgarmas va berilgan balandlik N_b ga teng bulishini ta’minlab turish talab kilinadi (11.2-rasm. ). 1- qalqovich 2- richag, 3- naycha. Bu funksiyani qalqovich 1, qalqovichni suv satxida o‘rnatish uchun kerak bo‘ladigan ayrisimon dasta va richag 2 dan iborat bulgan Polzunov regulyatori bajaradi.