Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari

O‘quv qo‘llanmalarini o‘z ichiga olgan manbalar.
Ushbu bo‘limda tayyor 
ishlanmalar, dars rejalari, taqdimotlar, vizual materiallar, onlayn mashqlar mavjud. 
2.
Darslar uchun materiallarni o‘z-o‘zidan yaratish uchun manbalar.
Bu 
turkumga tarqatma materiallar, taqdimotlar, oʻyinlar va viktorinalar, onlayn testlar, 
videolar va interaktiv topshiriqlar yaratish imkonini beruvchi xizmatlar va ilovalar 
kiradi. 
3.
Kasbiy jamoalar, kasbiy rivojlanish uchun resurslar
. Ushbu bo‘limda malaka 
oshirish 
kurslari, 
vebinarlar, 
on-layn 
master-klasslar, 
o‘qituvchilar uchun 
olimpiadalarni taklif qiluvchi resurslar mavjud. 
4.
Ta’lim platformalari, onlayn ta’limni tashkil qilish uchun ko‘p funktsiyali 
platformalar. 
Ushbu bo‘limda virtual darslar, interaktiv topshiriqlar, video darslar, 
o‘qituvchi va talaba o‘rtasidagi onlayn muloqot uchun turli xizmatlar mavjud. 
5.
Mobil ilovalar.
Ushbu turkumda onlayn so‘rov, interaktiv o‘yin o‘tkazish va 
sinfda virtual haqiqat imkoniyatlaridan foydalanish imkonini beruvchi mobil qurilmalar 
uchun ilovalar mavjud. 
Talabalar uchun veb-saytlar. 
1.
O‘z-o‘zini o‘rganish resurslari
. Ushbu turkumda o‘quvchilar o‘z bilimlarini 
yaxshilash uchun foydalanishlari mumkin bo‘lgan eng ishonchli va ommabop 
manbalarni o‘z ichiga oladi. 
2.
Imtihonga tayyorgarlik manbalari.
Talabalar ushbu manbalardan ham davlat 
attestatsiyasiga, ham xalqaro imtihonlarga tayyorlanishda foydalanishlari mumkin. 
3.
O‘yin-kulgi va dam olish uchun manbalar.
Ushbu toifadagi manbalardan o‘yin-
kulgi uchun foydalanish mumkin. Talabalar filmlarni tomosha qilishlari, tengdoshlari 
bilan muloqot qilishlari, matnlarni sharhlashlari, o‘yinlar o‘ynashlari va shu bilan birga 
yangi narsalarni o‘rganishlari va olgan ko‘nikmalarini mashq qilishlari mumkin. 
Ushbu tasnif veb-saytlarini talaba ehtiyojlariga, o‘qituvchining vazifalari 
turlariga, o‘quv jarayonida ulardan qanday maqsadlarda foydalanilishiga qarab 

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
 
300 
tizimlashtirish imkonini berdi. Turli xil veb-saytlarning aniqlangan imkoniyatlari va 
funktsiyalari ulardan professional faoliyatda foydalanish texnologiyasini tushunish 
imkonini berdi.
Hozirgi vaqtda informatika va axborot texnologiyalari fanini o‘qitish sohasida 
veb-saytlardan foydalanish masalasi tobora ko‘proq qo‘yilmoqda. Zamonaviy o‘qitish 
usullari uzluksiz texnologik taraqqiyot va o‘quv jarayonining doimiy yangilanishi bilan 
bog‘liq. O‘quv jarayonida veb-saytlardan foydalanishning dolzarbligi nafaqat o‘quv 
jarayonini modernizatsiya qilish zarurati, balki veb-texnologiyalar asosida o‘quv 
jarayonini individuallashtirish va universal texnologiyalarni eng samarali rivojlantirish 
mumkin bo‘lganligi bilan bog‘liq.
Veb-saytlardan foydalanishga bo‘lgan real talabga qaramay, zamonaviy 
texnologiyalarni, ba’zan maktablarni o‘zlashtirishda hali ham aniq muammolar 
mavjud, lekin ko‘pincha o‘qituvchilar bugungi kunda deyarli har bir talaba uchun tabiiy 
bo‘lgan axborot texnologiyalaridan foydalanishga tayyor emaslar. 
Shuningdek, veb-saytlardan foydalanish quyidagi qarama-qarshiliklarga bog‘liq: 
- bilimlar hajmining doimiy o‘sib borishi va uni o‘qitish muddatlarida 
o‘zlashtirishning qiyinligi; 
- informatika va axborot texnologiyalari fanini o‘rganish bo‘yicha yagona dastur 
talablari va maktab o‘quvchilarining turli darajadagi ta’lim imkoniyatlari; 
Zamonaviy o‘qituvchi har bir o‘quvchiga dasturlarni amaliy o‘zlashtirish uchun 
shart-sharoit yarata olishi, har bir talabaga o‘z faolligini ko‘rsatishga imkon beradigan 
o‘qitish usullarini tanlashi, shuningdek, informatika va axborot texnologiyalari fanini 
o‘qitish jarayonida talabaning bilish faoliyatini faollashtirishi kerak. 
Keling, ba'zi veb-saytlarni qo‘llashning o‘ziga xos holatlarini ko‘rib chiqaylik.
Veb-saytlarni tanlashda metodik jihatni hisobga olish kerak, chunki o‘qituvchi 
o‘zi tanlagan manba materialni yaxshiroq o‘zlashtirishga hissa qo‘shadimi yoki yo‘qmi, 
talabaga taklif qilinadigan vazifalarni tanlash asosli yoki yo‘qligini tushunishi kerak.
Dars turlaridan kelib chiqib veb-saytlardan foydalanish imkoniyatlarini ko‘rib 
chiqamiz. 
Yangi materialni o‘rganish darsi 
Maqsad - yangi o‘quv materialini o‘rganish va birlamchi xabardor qilish, 
o‘rganilayotgan ob'ektlardagi aloqalar va munosabatlarni tushunish. 
Yangi materialning talabalar tajribasi va bilimlaridan qanchalik uzoq yoki 
aksincha, qanchalik yaqin ekanligiga qarab, u bilan tanishish kuzatishlar, tajribalar va 
amaliy ishlar jarayonida bevosita idrok etish orqali yoki bilvosita tanishish orqali sodir 
bo‘ladi.. Informatika darslarida, yangi materialni o‘rganishda biz quyidagi veb-
saytlardan foydalanishimiz mumkin: o‘quv dasturlari to‘plami( https://eduportal.uz/), 
ko‘rgazmali manbalar (prezentatsiyalar, videolar, animatsiyalar http://youtube.com), 
elektron 
darsliklar(https://saviya.uz/audio-video/), 
elektron 
kutubxonalar 
(http://book.uz). 

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
 
301 
Yuqoridagi o‘quv veb-saytlari o‘qituvchiga darsni tashkil etish va o‘tkazishda 
yordam beradi, shuningdek, faollikni rivojlantirishga va o‘quvchilarning fanga 
qiziqishini oshirishga yordam beradi. 
Bilimlarni mustahkamlash darsida 
sinfda o‘qituvchi o‘quv o‘yin dasturlari, 
simulyatorlar (http://distant.ru/), laboratoriya ishi, onlayn suhbatlar, virtual 
ekskursiyalar(https://www.gym212.ru/news/virtualnyy-muzey-informatiki/)dan o‘quv 
qo‘llanmalari sifatida veb-saytlardan foydalanishi mumkin.
Bilim, ko‘nikma va malakalarni oshirishga qaratilgan darslarda 
asosiy bilim 
manbalari sifatida darsliklar, masalalar to`plami, tarqatma va didaktik materiallar 
to`plami, multimedia, internet texnologiyalaridan foydalaniladi. Bu erda darsning 
tuzatish va nazorat funktsiyalari amalga oshirilib, ta’lim oluvchilarning ta'limiy 
faoliyatini eng yuqori mahsuldorlikka erishish, o‘rganishni differensiallashtirish 
imkonini beradi. Talabalar o‘rganish imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda 
topshiriqlarni bajaradilar va shu tufayli maqsad sari optimal sur'atda harakat qilishadi. 
Bu darslarda o‘quv Internet resurslari sifatida siz foydalanishingiz mumkin: darsliklar, 
mahorat darslari, ko‘rgazmalar va boshqalar (
http://infoschool.ru/
). 
Seminar darslarida 
veb-saytlardan foydalanish eng samarali hisoblanadi 
(
https://www
. glogster.com/, https://www.udemy.com/), chunki har xil turdagi veb-
saytlardan foydalanish darsni yanada samaraliroq beradi. Bu darslarda o‘qituvchi 
ta’limiy veb-saytlardan foydalangan holda laboratoriya ishlari, seminarlar, dizayn 
ishlari kabi faoliyat turlaridan foydalanishi mumkin.
Bilim va ko‘nikmalarni nazorat qilish va sinovdan o‘tkazish darsida 
o‘qituvchilar 
elektron testlar kabi onlayn ta'lim nazorati resurslaridan foydalanishlari mumkin. Bu 
usul test jarayonini rasmiylashtirish va unifikatsiya qilishning yuqori darajasiga 
erishish, bir vaqtning o‘zida bir nechta testlarni o‘tkazish, mahalliy kompyuter tarmog'i 
yoki Internet global axborot tarmog'i orqali masofaviy testlarni tashkil qilish kabi 
imkoniyatlarni beradi. 
Bugungi kunda inson faoliyatining biron bir sohasi veb-saytlarga, shu jumladan 
ta'lim sohasiga murojaat qilmasdan qila olmaydi. Ommaviy axborot vositalarini 
iste'mol qilish xarakterining o‘zgarishi bilan yangi ta'lim amaliyotlariga ehtiyoj paydo 
bo‘ladi, bu esa ta'lim shakllari va mohiyatini o‘zgartirishga olib keladi. Yuqoridagi veb-
saytlar tasnifi qisqacha tavsifga ega eng mashhur platformalar, ilovalar va xizmatlarni 
o‘z ichiga oladi va resurslaeni tezda topish imkonini beradi. 
Har qanday yoshdagi talabalarning yoshi, psixologik va individual xususiyatlarini 
hisobga olgan holda masofaviy va maktab darslarida va o‘quvchilarni mustaqil 
tayyorlashda veb-saytlardan foydalanish o‘quv jarayonini yanada qiziqarli qiladi. 
Internet veb-saytlari va multimedia vositalaridan foydalanish o‘qituvchilarga ta’limni 
boshqarishni takomillashtirish, o‘quv jarayonining samaradorligi va ob’ektivligini 
oshirish, o‘qituvchining vaqtini tejash, o‘quvchilarning bilim olishga bo‘lgan 
ishtiyoqini oshirish, fanga bo‘lgan qiziqishini oshirish, o‘quv jarayonini o‘rganishga 
bo‘lgan qiziqishini oshirish uchun ajoyib imkoniyat yaratadi. O‘z-o‘zini nazorat qilish 

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari