Qo’rg’oshin
uchdan bir qismi avtomobil va boshqa transport vositalari
uchun elektr akkumulyatorlar ishlab chiqarishda ishlatidadi. Qo’rg’oshin
plastinalari nurlanishdan (rentgen, radiaktiv izotoplarini nurlari) himoyalanish
maqsadida xonalarni pardozlashda, ko’pChilik kimyoviy reaktorlarni (bir qator
kislota va ishqorlarga qarshi yuqori bardoshliligini hisobiga) ichki tomonini
qoplashda keng qo’llanadi.
Magniy
ning boshqa metallardan farq qiladigan muhim xususiyati kichik
zichligi - 1,74 g/sm
3
hisoblanadi. Olimlar magniy ishtirok etgan engil, mustahkam,
issiqqa bardoshli bir qator qotishmalar kashf etishga muvaffaq bulishdi. Magniyni
legirlash uchun Ti, Au, Be, Li, Cd, Ce kabi metallar ishlatiladi.
O’zining kimyoviy barqarorligi, tashqi ko’rinishi jozibadorligi va yuqori
baholanishi sababli
oltin
va
kumush
mahsulot – pul muomalasi rivojlanish
davrida, narx - qiymatini belgilaydigan pul vazifasini bajara boshladi. Kumush
Kime sanoatida bir qator kimyoviy jarayonlarni tezlashtiradigan katalizator, foto
va kino sanoatida yrug’lik sezuvchan emulsiyalar ishlab chiqarishda ishlatila
boshlandi. Hozirgi vaqtda oltin va kumush yuvelir mahsulotlari ishlab chiqarishdan
tashqari ishonchli oksidlanmaydigan elementlar sifatida elektron qurilmalarda
ishlatila boshlandi. XX asr o’rtasidagi texnika inqilobi natijasida yangi jarayonlar,
texnologiyalar, sanoatning elektronika, yadro energetikasi, raketa – kosmik
komplekslar kabi tarmoqlari paydo bo’ldi. Ularni hayotga tatbiq qilish uchun yangi
xususiyatlar va xossalarga ega YAngi materiallar talab etilardi.
Volfram
va
molibden
kabi qiyin eriydigan metallar elektr pechlarida
isitgich, elektr va yorug’lik lampalari qismlari, elektr kontaktlar, buyoqlar,
moylash materiallari ishlab chiqarishda ishlatiladi. Biroq bu metallarning asosiy
qismi asbobsoz, tez kesar, o’tga chidamli, emirilishga chidamli, kislota bardoshli
va boshqa turdagi legirlangan po’latlar olishga yo’naltiriladi.
Titan
asosidagi qotishmalar yuqori solishtirma mustahkamlikka ega,
shuning uchun uni asosiy ishlatadigan soha reaktiv aviasiya va raketa – kosmik
texnika bo’lib qoldi. So’nggi vaqtda titanli qotishmalar kemasozlik, kimyoviy
mashinasozlik, tibbiyot uskunalari ishlab chiqarishda ishlatila boshlandi. Titan
karbidi qattiq asbobsozlik qotishmalari tarkibiga kiradi.
Sirkoniy
yadro reaktorlari elementlarini tayyorlashda eng mos material
bo’lib qoldi. Elektronikada sirkoniyni gazlarni yaxshi yutishi evaziga elektron
qurilmalarda yuqori vakuum saqlab turish qobiliyatidan foydalaniladi. ZrO
2
va
ZrSiO
4
ko’rinishida sirkoniy yarmidan ortig’i o’tga chidamli materiallar, farfor,
emal, shisha ishlab chiqarishda ishlatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |